Wijsheid

12 juni 2022

Voorganger Franneke Hoeks
Lectoren Jolanda Lensen & Toon van Mierlo

Koor Melodiek o.l.v. Marcel van der Maeden
Pianist Coby Wagemans
Fluit Maria Werner

Openingslied  Nog voor chaos

Welkom
Vandaag is het zondag trinitatis, feest van de drievuldigheid van God. Laten we dat feest markeren door het maken van een kruisteken. Wij zijn hier bijeen in de naam van Eeuwige die we kennen als vader/moeder, zoon en heilige geest.
Best ingewikkeld hoor zo’n God die we in minstens drie gestaltes kennen. God als vader (ik zeg daar dan toch ook vaak moeder bij), God als zoon, God als Heilige Geest. En die drie zijn samen een.
De viering vandaag is zoektocht naar veelvormigheid van de Eeuwige. Misschien is hij (of zij) wel in meer dingen te herkennen dan wat we triniteit noemen. We zongen in ons openingslied over het woord.  Woord dat schept, woord dat ons tot mensen maakt, woord dat alles in zich draagt.
Wij ontmoeten God onder andere in de woorden die hier in de vieringen klinken. Vandaag maken we kennis met Wijsheid. De  prachtige eerste lezing uit het boek Spreuken gaat over wijsheid. Zij – wijsheid is vrouwelijk-  wordt hier genoemd als maatje van de Eeuwige.
Spreken over God is prachtig maar raakt ook het onbegrijpelijke. Daar gaat het in de tweede lezing over. Het verhaal van Nikodemus die tot drie keer toe de vraag stelt ‘Hoe kan dat?’  Laten we samen op zoek gaan naar die God die ons begrip te boven gaat. We zijn mensen van taal, van woorden en toch maken woorden het vaak ook ingewikkeld. Stilte is een andere taal waarin de Eeuwige tot ons kan komen.

Gebed
Laat de stilte hier maar even genoeg zijn.
Zonder ingevulde woorden richten we ons
tot u, God die  we noemen een en eeuwig.
Zo alles omvattend dat u niet
in een woord te vangen bent.
Laat ons dit uur proeven van wijsheid
die deel is van wat u bent.
Maak ons tot mensen
die het pad van wijsheid volgen.
steeds gericht op u Eeuwige, onnoembare,
geïnspireerd door Jezus van Nazareth
en aangevuurd door de Heilige Geest. Amen

Acclamatie  Kom jij beloofde

Eerste lezing Spreuken 8, 22-31 NBV
De Eeuwige had mij, Wijsheid, al gemaakt voordat hij de hemel en de aarde maakte. Ik ben helemaal in het begin gemaakt. Nog voordat er iets anders was, nog voordat de aarde bestond. Ik was er al toen de zee er nog niet was. En toen er nog geen water door de rivieren stroomde. Ook de bergen bestonden nog niet, en er waren nog geen heuvels.  De Eeuwige had de aarde en de velden nog niet gemaakt. Er was nog geen zandkorrel te vinden.
Ik was er al toen de Eeuwige de hemel maakte. En toen hij een grens maakte tussen het water en de lucht. Ik was er al toen de Eeuwige de wolken een plaats gaf aan de hemel. Ik was er al toen het water overal begon te stromen. Toen de Eeuwige grenzen maakte voor de zee, en de zee hem moest gehoorzamen. Ik was er al toen de Eeuwige de aarde stevig vastzette. Ik was zijn lieveling. Het was heerlijk om bij hem te zijn, elke dag opnieuw. Ik was blij met de aarde en met alle mensen!

Tussenzang Hierheen vrouwe ademtocht

Johannes 3, 1-16 NBV
Zo was er een farizeeër, een van de Joodse leiders, met de naam Nikodemus.  Hij kwam in de nacht naar Jezus toe. ‘Rabbi,’ zei hij, ‘wij weten dat U een leraar bent die van God gekomen is, want alleen met Gods hulp kan iemand de tekenen verrichten die U verricht.’ Jezus zei: ‘Werkelijk, Ik verzeker u, alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het koninkrijk van God zien.’ ‘Hoe kan iemand geboren worden als hij al oud is?’ vroeg Nikodemus. ‘Hij kan toch niet voor de tweede keer de moederschoot in gaan en weer geboren worden?’ Jezus antwoordde: ‘Werkelijk, Ik verzeker u, niemand kan het koninkrijk van God binnengaan tenzij hij geboren wordt uit water en Geest. Wat geboren is uit een mens is menselijk, en wat geboren is uit de Geest is geestelijk. Wees niet verbaasd dat Ik zei dat jullie opnieuw geboren moeten worden. De wind waait waarheen hij wil; je hoort zijn geluid, maar je weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat. Zo is het ook met iedereen die uit de Geest geboren is.’ ‘Maar hoe kan dat?’ vroeg Nikodemus. ‘Begrijpt u dit niet,’ zei Jezus, ‘terwijl u een leraar van Israël bent? Werkelijk, Ik verzeker u, wij spreken over wat we weten en we getuigen van wat we gezien hebben, maar jullie accepteren ons getuigenis niet. Wanneer jullie Me niet geloven als Ik over aardse dingen spreek, hoe zouden jullie Me dan geloven als Ik over hemelse dingen spreek? Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon? De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, opdat iedereen die gelooft, in Hem eeuwig leven heeft. Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.

Acclamatie Verbeeld of waargebeurd

Overweging
Ik kan me wel verplaatsen in Nikodemus. De boodschap van Jezus, van God gaat ons verstand – in ieder geval het mijne- vaak te boven. Mijnheer N is iemand uit de bovenlaag, uit de elite. Iemand die gestudeerd heeft en met verstand van zaken. Hij zoekt Jezus op in de nacht. Mag niemand hem zien?Mijnheer N erkent Jezus als man van God, een leraar van Godswege, maar hoe zit dat dan precies? Wat houdt dat in?

De weg van Jezus is een weg van ommekeer, van verandering van opnieuw geboren worden. Dan komen de vragen bij mijnheer N…. of  eigenlijk maar één vraag. Hoe kan dat?  Nikodemus blijft in zijn eigen denkpatroon zitten. Opnieuw geboren worden dat kan toch helemaal niet?  Door op de weg van rede, het feitelijke begrijpen te blijven hameren – tot drie keer toe- slaat Nikodemus de plank totaal mis.  Geloven, Jezus volgen, God volgen gaat het menselijk verstand te boven. Door het beeld van wind te gebruiken probeert Jezus duidelijk te maken wat hij, wat God bedoeld.  De wind blaast, de wind ademt en brengt leven.  Geest, wind horen bij het begin van schepping. Opnieuw geboren worden is die geest laten waaien, die geest laten stromen opdat je zelf opnieuw lucht krijgt en kunt ademen. Arme Nikodemus: hij kan het maar niet begrijpen. God begrijpen is ook een onmogelijke taak. Door de woorden en daden van Jezus leren we de Eeuwige kennen. Jezus leeft God. Jezus is deel van de Eeuwige.

God kennen. Een God die zich niet in een beeld laat vangen. God als vader, zoon en heilige geest. Die drie-eenheid is misschien wel een mooi beeld voor die veelvuldigheid waarin de Eeuwige zich ontvouwt. De Eeuwige heeft niet een vorm, maar laat zich op verschillende manieren kennen.
De eerste lezing raakte me! Het boek spreuken, waar deze tekst uit komt is een deel van de wijsheidsgeschriften  in de bijbel. De gestalte Wijsheid verschijnt hier als een – dat is voor die tijd zeker opvallend – als een mooie sterke vrouw.  Zij was er al voor de eerste scheppingsdaad. Hoe bijzonder is dat. De tekst toverde een glimlach op mijn gezicht…. Heel even dacht ik wat fijn dat God een maatje had. Iemand om dit bijzonder moment te delen. De bijbel staat vol beelden over de Eeuwige. Veel daarvan zijn mannelijk. Hoe bijzonder is het dat hier in deze tekst iets van vrouwelijkheid doorklinkt. Het zou niet uit moeten maken -mannelijk of vrouwelijk- de eeuwige is niet in onze taal of begrippen te vangen.  En toch is taal, zijn woorden, zijn beelden ons gereedschap om aan elkaar iets duidelijk te maken. De vragen van Nikodemus zitten op het begrijpen, het kunnen snappen. Wijsheid, misschien ook wel laag, vorm waarin de Eeuwige zich laat kennen spreekt ook andere delen van mens-zijn aan. Ademen, voelen, tasten, lachen, emotie, dansen, bewegen…. een soort oergevoel dat voorbij alleen het hoofd gaat.

Geloofslied Zolang wij ademhalen

Klaarmaken tafel | collecte | muziek

Voorbede
Goede God, bron van wijsheid en kracht, wij bidden voor de wereld waarin wij leven. Oorlog, geweld, mensen op de vlucht, klimaat in de knel alles in tegenspraak met jouw visioen van het goede leven voor alles en allen. Laat jij de geest van wijsheid waaien over de wereld?

Acclamatie Jij die onze gedachten raadt
Jezus van Nazareth, man van wijsheid en liefde, wij bidden voor mensen in de knel omdat ze hun rekeningen niet meer kunnen betalen, omdat  zij gemangeld worden door regelgeving of simpelweg niet passen in het systeem. Leer jij ons en anderen hoe we in wijsheid en liefde kunnen handelen?

Acclamatie Jij die onze gedachten raadt
Heilige Geest, kracht van wijsheid en verandering, wij bidden voor onze eigen San Salvator gemeenschap, voor iedereen die zich hier thuis voelt. Dat er ruimte blijft om met elkaar wijsheid te ontdekken en dat we elkaar blijven inspireren om te leven volgens uw pad.

Acclamatie Jij die onze gedachten raadt

Gedenkvoorbede  | Gij die ons voor het licht gemaakt hebt

Tafelgebed
Goede god, jouw wijsheid is  aan het licht gekomen. in Jezus van Nazareth.  Hij was zichtbaar vol van jou en bracht licht bij hen,
die in de nacht tot Hem kwamen. Nieuw leven verkondigde Hij
als van een nieuwe geboorte. Hij leefde volgens jouw plan de laatste als eerste: alles omgekeerd.
Op die laatste avond voor zijn dood  zat Hij aan tafel met zijn vrienden. Hij nam brood in zijn handen, sprak zijn dank daarover uit,  brak het, en deelde het uit met de woorden:  neemt en eet,
dit is mijn leven,  mijn liefde voor jullie gege­ven.  Ook de beker liet Hij rondgaan:  Drinkt hieruit, allemaal,  dit is mijn bloedeigen leven,  een nieuw ver­bond,  dat hemel met de aarde ver­zoent.
Denk aan mij, tel­kens als je dit  samen in mijn naam doet.
Aangevuurd door zijn Geest en dragen door wijsheid vinden mensen elkaar  in zijn verhaal.  Onmacht en angst hebben niet meer het laatste woord maar durven leven in een nieuw gevoel
van vrijheid en gemeenschap rondom Hem.

Zo zingen wij met woorden door Hem gegeven:
Onze vader verborgen gezongen

Vredeswens | Lied Da pacem Domine

Breken en delen | Lied Miserere mei

Mededelingen

Slotgedachte
Iemand sprak eens: ‘God heeft geen vorm. Hij geeft geen antwoord. Je merkt niet dat hij dingen verandert. Hij is ongrijpbaar, onbenaderbaar. Hoe kan hij voor ons van betekenis zij?’
De monnik antwoordde: ‘Ook het licht heeft geen vorm. Het licht geeft geen antwoord. Je merkt niet dat haar aanwezigheid dingen verandert. Het is ongrijpbaar, onbenaderbaar. Toch kan de aan of afwezigheid ons niet ontgaan en heeft  licht grote betekenis.’

Zegen
Moge God ons zegenen met onrust bij gemakkelijke antwoorden, halve waarheden, en oppervlakkige relaties
zodat er diepgang vanuit ons hart moge leven.
Moge God ons zegenen met boosheid over  onrechtvaardig-heid, onderdrukking, en uitbuiting van mensen zodat we werken voor rechtvaardigheid, vrijheid, en vrede.
Moge God ons zegenen met tranen die we plengen voor hen die lijden door pijn, verwerping, honger, en oorlog zodat we onze handen zullen uitstrekken tot troost.
En moge God ons zegenen met zoveel dwaasheid dat we geloven een verschil te maken in de wereld. Zodat we kunnen doen waarvan anderen zeggen dat het onmogelijk is.

slotlied  Goed is dat je niet doet wat slecht is