Vrijheid spreek je af

Geloofsgemeenschap San Salvator 4 – 5 mei 2013
Thema: Vrijheid spreek je af!
Voorganger: Martien van Stiphout
Muzikale ondersteuning: de Cantorij

Openingslied: Hier gaan we zingend de wereld

Begroeting en welkom Psalm 67.2
‘God, wees barmhartig tegenover ons en zegen ons’
Met deze woorden heet ik u welkom. De psalmist bidt deze zegen als hij moeilijke beslissingen moet nemen. Het gaat over wederkerigheid en genegenheid, simpel vertrouwen.
In zijn afscheidswoorden vertolkt Jezus zijn vurigste wens, zijn testament: ‘Wanneer iemand mij liefheeft, zal hij zich houden aan wat ik zeg.’ Wie me liefheeft weet: van mij kun je op aan, ik sta achter je, ga met je mee. Wij verbinden deze ervaring met het thema van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei: Vrijheid spreekt je af! Het is nodig om vrijheid wereldwijd en in eigen kring of land daadwerkelijk dichterbij te brengen.

Gebed
Leven in vrijheid, vrij om te leven,
om je eigen leven te leven.
Zonder dwang, onderdrukking,
angst, of ogen van anderen
die je onvrij maken.
God, wij danken U
en zegen ons, Eeuwige
om vrij te worden en te blijven.
Acclamatie: Herschep ons hart

Eerste lezing uit Handelingen: 15,1-2.22-29
Het probleem wordt uitgepraat en opgelost.
Er kwamen enkele leerlingen uit Judea, die betoogden dat de broeders zich moesten laten besnijden, overeenkomstig het door Mozes overgeleverde gebruik, omdat ze anders niet konden worden gered. Dit leidde tot grote onenigheid met Paulus en Barnabas en mondde uit in een felle woordenstrijd. Besloten werd dat Paulus en Barnabas, samen met enkele andere leerlingen, naar Jeruzalem zouden gaan om deze kwestie voor te leggen aan de apostelen en de oudsten. ….
Daarop besloten de apostelen en de oudsten in overleg met de hele gemeente enkele afgevaardigden met Paulus en Barnabas mee te zenden naar Antiochië. De keuze viel op twee leiders uit de gemeente: Judas, wiens bijnaam Barsabbas luidde, en Silas. Men gaf hun een brief mee met de volgende inhoud:
‘Van de apostelen en de oudsten. Aan hun broeders en zusters in Antiochië, Syrië en Cilicië die uit de heidense volken afkomstig zijn: gegroet! Wij hebben vernomen dat enkelen van ons u een bezoek hebben gebracht – zonder dat wij hun dat hadden opgedragen – en dat hun uitspraken aanleiding zijn geweest tot verwarring en verontrusting. Daarom hebben we eensgezind besloten enkele broeders naar u toe te zenden in het gezelschap van onze geliefde Barnabas en Paulus, mensen die hun leven op het spel hebben gezet voor de naam van onze Heer Jezus Christus. We hebben Judas en Silas afgevaardigd, en zij zullen de inhoud van deze brief mondeling toelichten. In overeenstemming met de heilige Geest hebben wij namelijk besloten u geen andere verplichtingen op te leggen dan wat strikt noodzakelijk is: onthoud u van offervlees dat bij de afgodendienst is gebruikt, van bloed, van vlees waar nog bloed in zit, en van ontucht. Als u zich hier aan houdt, doet u wat juist is. Het ga u goed.’
Tussenzang Dat woord, waarin ons richting

Tweede lezing uit het evangelie volgens Johannes 14, 23-29
Ook na zijn dood blijft Jezus zich bekendmaken.
Jezus antwoordde: ‘Wanneer iemand mij liefheeft zal hij zich houden aan wat ik zeg, mijn Vader zal hem liefhebben en mijn Vader en ik zullen bij hem komen en bij hem wonen. Maar wie mij niet liefheeft, houdt zich niet aan wat ik zeg, en wat jullie mij horen zeggen, zijn niet mijn woorden, maar de woorden van de Vader door wie ik gezonden ben. Dit alles zeg ik tegen jullie nu ik nog bij jullie ben. Later zal de pleitbezorger, de heilige Geest die de Vader jullie namens mij zal zenden, jullie alles duidelijk maken en alles in herinnering brengen wat ik tegen jullie gezegd heb. Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan. Maak je niet ongerust en verlies de moed niet. Jullie hebben toch gehoord dat ik zei dat ik wegga en bij jullie terug zal komen? Als je me liefhad zou je blij zijn dat ik naar mijn Vader ga, want de Vader is meer dan ik. Ik vertel jullie dit nu, voordat het gebeurt, zodat jullie het geloven wanneer het zover is.
Acclamatie: Waar vriendschap heerst en liefde

Overweging
In de ogen van Johannes kent Jezus bij zijn afscheid geen aarzeling. Wat hem in dit leven voor ogen stond, zal met zijn dood niet tot het verleden behoren: ‘Wie mij liefheeft onderhoudt mijn woorden. Ik ga heen maar ik keer tot u terug. De heilige geest, de helper zal u alles weer te binnen brengen wat ik u heb gezegd. Hier is iemand aan het woord met levenservaring. Wie mij liefheeft weet: van mij kun je op aan, ik sta achter je. Als je mijn woord hebt, ga ik met je mee. Zo simpel is het, al zul je er je leven lang over doen de reikwijdte van die woorden uit te proberen.
In Nederland hebben we vrijheid van meningsuiting. Je mag zeggen wat je wil en schrijven wat je wil. Daarin ben je vrij. Natuurlijk is die vrijheid niet onbeperkt. Een aantal afspraken zijn gemaakt om te voorkomen dat het recht van vrijheid van meningsuiting van een persoon, het leven van de ander niet moeilijk maakt. Het recht op vrijheid van meningsuiting wordt in het VN-verdrag beschreven als de vrijheid inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook te vergaren, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen en ongeacht de vorm. Het recht garandeert dat burgers zonder vrees voor vervolging hun mening tot uitdrukking kunnen brengen – in gesprekken en gedrukte tekst, in tekeningen en liedjes, op radio, televisie en internet.
Wat dat betekent ondervindt de jonge joods christelijke geloofsgemeenschap; ze staat voor een moeilijke beslissing: moeten de niet-joden die christen worden eerst ook jood worden? Het is een probleem dat veel onrust en onenigheid geeft. Daarom gaan Paulus en Barnabas naar de moederkerk om met de apostelen en oudsten te overleggen. Dat wordt de inhoud van het eerste concilie in Jeruzalem. De uitslag van dit overleg wordt met Gods Geest in verband gebracht: Je moet de mensen niet zwaarder belasten dan nodig is. Daarmee slaat de jonge kerk een nieuwe richting in: Geef de ander de ruimte om anders te zijn!
In ieder van ons huist ergens een diep verlangen naar vrijheid. Maar vrijheid kan nooit op eigen benen staan. Ze kan zich pas ontvouwen tegen de achtergrond van een structuur die vastheid biedt in afspraken, regels en verdragen. Vrijheid blijft altijd verplicht aan de liefde. En dus aan het praktiseren van liefde, aan het nadenken over liefde, aan de bezinning op de kwaliteiten die haar funderen, in dienst stellen van een vreedzame samenleving, gestoeld op tolerantie en respect. (naar ‘De stille stem,’ Jan Oegema) Vrijheid wereldwijd is een ervaring zoals wij dinsdag mochten meemaken bij de troonswisseling. In zo’n feest opent zich een nieuw perspectief, dat alles en iedereen omvat en optilt uit alle schijnzekerheden.
In de visie van Johannes vormen vrijheid en elkaar verdragen één ontmoetingsgebeuren met als gulden regel: ‘Behandel anderen, zoals je door hen behandeld wilt worden.’ In Jezus is het besef gaan leven: ‘Ik ben niet alleen!’ Bij zijn afscheidswoorden weet hij wat het leven van hem gaat vragen. In zijn hart hoort hij dezelfde stem van bij de doop en op de berg Thabor: ‘Jij bent een mens naar mijn hart, jij bent mijn liefste.’ Als je die stem hoort, dan weet je dat je tot het uiterste zult moeten gaan. Ik – die er zal zijn – Ik heb voor jullie gekozen! Maak je niet ongerust en verlies de moed niet. De heilige Geest zal jullie alles duidelijk maken en in herinnering brengen wat ik tegen jullie gezegd heb.
De Geest waar Jezus op duidt is de scheppende levenskracht die dogma’s op losse schroeven zet en zekerheden ontwricht. Het is een vrije Geest die zich laat raken door wat er om hem heen gebeurt; maakt al wat versteend of verstart is weer soepel; beschuldigt niet, maar pleit voor ruimte vol liefde en mededogen. Het is de dragende kracht in jezelf, de ziel om in vrijheid te leven. Maar vrijheid doe je nooit alleen: ‘Vrijheid spreek je af’ is een oproep om met elkaar in gesprek te blijven. Afspraken zijn niet wat ze zijn, maar wijzen op het spanningsveld tussen het recht om jezelf te ontplooien en de plicht om rekening te houden met je medemens. ‘Heb elkaar lief, zoals ik jullie heb liefgehad’ gaat van vertrouwen uit; wil prikkelen, helpen en stimuleren ons leven in vrijheid in te richten! Deze woorden aan jou opgedragen, berg ze in het binnenst van je ziel!
Geloofslied: Deze woorden aan jou opgedragen

Voorbede
Eeuwige, wees barmhartig tegenover ons en zegen ons.
Wij bidden U voor allen die zich geheel en al inzetten
voor het welzijn van hun medemensen.
Voor het koningshuis van Beatrix, Willem Alexander en Maxima.
Laat ons in hen het licht van uw Gelaat herkennen:

Luister Heer, ontferm U over ons

Wij bidden U voor allen die muren neerhalen
en het fundament wegnemen onder alles wat mensen van elkaar scheidt.
Laat ons in hen het licht van uw Gelaat herkennen:

Luister Heer, ontferm U over ons

Wij bidden U voor allen die zich niet laten verontrusten
en zich door niets kleinmoedig laten maken.
Laat ons in hen het licht van uw Gelaat herkennen:

Luister Heer, ontferm U over ons

Wij herdenken de slachtoffers van oorlog en geweld;
mensen die de gevolgen van oorlog of geweld niet vergeten kunnen;
die niet kunnen vertrouwen; m.n. de fabrieksarbeiders in Banghladesh;
Wij blijven gedenken doden die ons dierbaar zijn

Tafelgebed
Onze Vader

Vredewens   Johannes 14, 27
‘Vrede laat ik u na; mijn vrede geef ik u.’
Vredeslied: Vrede voor jou

Communie
Voed je met dit brood van liefde
en vertrouw op die dragende kracht in jou!
Communielied: Ik zal in mijn huis niet wonen

Gebed
Eeuwige, Gij die barmhartig zijt, wij bidden U:
zegen ons met uw nabijheid en uw woord,
hier, nu en alle dagen, tot in uw Vrederijk.
Amen.

Wegzending en zegen
Een mens die kan liefhebben
leeft in vrijheid wereldwijd!

Slotlied: In ’t laatst van de dagen