Sporen van toekomst – Jan Schoutendag

San Salvatorgemeenschap 1 nov 2015
Thema: Sporen van toekomst – Jan Schoutendag
Voorganger: Franneke Hoeks en Mignon van Bokhoven
Muzikale ondersteuning: de Cantorij

Openingslied: Wij wisten dat ’t moest bestaan

Welkom en opening
Welkom allemaal.
Fijn dat u er bent. Fijn dat jullie er zijn. Welkom aan onze trouwe bezoekers. Fijn dat jullie er zijn. Welkom aan wie hier af en toe aan komt waaien. Goed om jullie weer te zien. Welkom aan wie hier voor het eerst is: nieuwe gezichten zien we graag. Wees welkom hier allemaal in de naam van de Eeuwige die noemen, vader, zoon en goede geest.
Gisterenavond hebben we, hier in deze ruimte, onze dierbare overledenen herdacht. We hebben hen in het licht geplaatst door kaarsjes aan te steken. Ook u heeft bij binnenkomst de gelegenheid gehad om een kaarsje aan te steken voor een dierbare overleden. De kaarsjes, hier in ons midden, laten ons stilstaan bij wat was, ze zijn een spoor uit het verleden. Onze dierbaren zijn niet vergeten, ze zijn deel van wie we zijn. Al deze kleine lichtpuntjes nemen we vandaag met ons mee, op weg naar morgen, op weg naar toekomst.

Sporen van toekomst is het thema van deze viering. Vandaag is Jan Schouten dag en Allerheiligen. We vieren wat ons heilig is, mensen die voor ons heilig zijn, en willen, op wat toch een beetje de verjaardag van onze gemeenschap is, ook vooruit kijken. Op zoek naar sporen van toekomst.
Jan Schouten was de man die letterlijk én figuurlijk de fundamenten legde van wat we als San Salvator vandaag de dag zijn. Jan Schouten bouwde een nieuwe kerk. Hij was de bouwpastoor van de San Salvatorkerk, het gebouw waar we velen jaren thuis mochten zijn. Dat bouwen ging verder dan alleen het gebouw. Onder Jan Schouten werden de contouren zichtbaar van een andere manier van kerk-zijn, waarin aandacht voor mensen centraal stond. De geest van vernieuwing waaide indertijd door Orthen en was niet te stoppen.
Deze vernieuwende manier van kerk-zijn wordt in de decennia na Jan Schouten, verder vormgegeven door mensen die in zijn voetsporen traden: Jack Snackers,  Karel Huiskamp, Adri Bosch. Frits Bakker en Wim de Bekker en de vele, vele mensen die ervoor zorgden dat San Salvator een levende kerk mocht zijn. De sporen die zij trokken hebben ons hier gebracht. San Salvator. Gemeenschap. In beweging. We zijn kerk, een kerk zonder kerk, maar misschien wel meer kerk dan ooit te voren.
Het voelt bijzonder om hier vandaag als jongste voorganger op deze Jan Schouten dag te mogen voorgaan. Ik voel me staan in het spoor van grote en kleine gemeenschapsbouwers. Ik voel een diepe verbondenheid met alle mensen die ons gebracht hebben tot waar we nu zijn.
Laten we het aan het begin van deze viering de stilte zoeken in onszelf. De stilte waarin we onze herinneringen een plaats kunnen krijgen, de stilte waardoor ruimte ontstaat voor inzicht en verbondenheid, de stilte waarin een spoor van toekomst aanwezig is.

Gebed
Goede God, oorsprong en toekomst,
in jou vinden we stilte dit uur
bij jou krijgen herinneringen betekenis
en met jou denken we aan
iedereen die ons voorging
op het pad dat leven heet.
Goede God, oorsprong en toekomst,
op jou kunnen wij bouwen
in jou mogen we thuis zijn
door jou ontstaat er beweging,
keer op keer tegen alle verwachting in.
Acclamatie: In de parels van de morgendauw

1e lezing Job 19, 23-27a
Ach, werden mijn woorden maar opgetekend,
ergens in vastgelegd, door een ijzeren stift in rotssteen gedreven, met lood gevuld, tot blijvende getuigenis.
Want ik weet, ik ben er zeker van: mijn vrijkoper leeft,
ten slotte zal Hij deze wereld binnentreden.
En al ben ik nog zo geschonden, ik zal God zien vanuit dit lichaam. Aan mijn zijde zal ik Hem zien, met eigen ogen, ik en geen ander; ik sterf haast van verlangen.
Lied: In gammele boten

2e lezing: Evangelie Marcus 12,18-27
Er kwamen ook sadduceeën naar Hem toe. Die ontkennen dat er een opstanding is. Ze legden Hem de volgende vraag voor: ‘Meester, Mozes heeft ons voorgeschreven: Als iemand sterft en een vrouw achterlaat zonder kinderen, moet zijn broer trouwen met die vrouw en nakomelingen verwekken voor zijn broer. Nu waren er zeven broers. De eerste trouwde met een vrouw, en hij stierf zonder nakomeling. En de tweede trouwde met haar; ook hij stierf zonder nakomeling. En zo ook de derde. De zeven hadden geen nakomelingen. Als laatste van allen stierf ook de vrouw. Wanneer ze nu bij de opstanding opstaan, van wie van hen zal zij dan de vrouw zijn? Want alle zeven hebben ze haar als vrouw gehad.’ Jezus zei tegen hen: ‘Zit u niet op een dwaalspoor, doordat u de Schriften niet kent en evenmin de macht van God? Want wanneer ze uit de doden opstaan, trouwen ze niet en worden ze niet uitgehuwelijkt, maar zijn ze als engelen in de hemel. Wat betreft de vraag of de doden opgewekt worden: hebt u niet in het boek van Mozes gelezen, in het verhaal over de doornstruik, hoe God tegen hem zei: “Ik ben de God van Abraham en de God van Isaak en de God van Jakob”? Hij is geen God van doden maar van levenden. U zit duidelijk op een dwaalspoor.’
Acclamatie: Bij u is de bron van het leven

Overweging
Een paar werken geleden stond er in het stadsblad een artikeltje met de titel ‘Initiatief van Pastor Schouten na 50 jaar nog springlevend’. Nee, het ging niet over de San Salvator maar over jongerensoos Orthinon, inderdaad opgericht door onze Jan. Mooi om te zien hoe iets wat 50 jaar geleden door Jan Schouten is opgezet, nog steeds springlevend is. Dat had Jan Schouten bij het opzetten van deze soos vast niet kunnen bedenken: dat hij daarmee in 2015 in de krant zou komen. En toch heeft hij met die soos een spoor van toekomst ingezet.
Hoe ziet de toekomst eruit? Een vraag van alle tijden. Het terrein van waarzeggers, trendwatchers kunstenaars en dromers. Jezus was zo iemand met een droom, met een visioen. Hij sprak keer op keer over ommekeer en opstanding.
Hij schetste een visioen van toekomst waar sommige mensen moeilijk mee uit de voeten konden. De Sadduceeën bijvoorbeeld. Het gepraat van Jezus over opstanding was voor de Sadduceeën bijzonder moeilijk te verkroppen. Sadduceeën moesten niets hebben van de gedachte van opstanding en leven na de dood. Dood is dood. Zij staan, als ik het heel kort door de bocht zeg, voor wat we de what you see is what you get mentaliteit zouden kunnen noemen. Alleen de werkelijkheid zoals we die nu kennen, kunnen zien, voelen, aanraken, is de maat van alle dingen. Wat het blote oog te aanschouwen is, is werkelijkheid. Dat is waar. Dat is een houding waar we ons als moderne mensen eigenlijk best thuis bij voelen.
De Sadduceeën komen dan ook bij Jezus met een hypothetische vraag. Zo’n onmogelijke stel-dat- vraag. En dan volgt het verhaal over de vrouw die met de zeven broers moet trouwen. Hoe moet dat dan moet na die opstanding. Dat kan toch helemaal niet!
Jezus, geeft de Sadduceeën in ons verhaal echter te kennen dat deze manier van denken niet helpt. Die WYSIWYG (what you see is what you get) mentaliteit kan de toekomst, kan het visioen niet bevatten. Die manier van denken loopt dood. Sterker nog Jezus noemt het een dwaalspoor. Opstanding is niet een herhaling van wat we in dagelijks leven gewend zijn. Het gaat om een onvoorstelbaar ander leven, waar onze menselijke wetmatigheden op zijn kop komen te staan. Opstanding heeft bovendien misschien niet eens zo heel veel van doen met leven na de dood, maar veel meer met ten volle leven in dit leven, hier en nu.
Zoals we hier bij elkaar zitten, geloven we ergens in. Wij zijn mensen van geloof. We voelen ons op een of andere manier geraakt door de dromen en visioenen van de ene man uit Nazareth en zijn woorden vinden ergens weerklank in ons. We willen dat spoor van die man uit Nazareth volgen, door hier bij elkaar te komen maar vooral door in het leven van alle dag, net dat verschil te maken voor buurvrouw, de vluchteling, de dakloze of wie je ook maar op je pad tegenkomt. Geloven gaat niet over een plekje in de hemel, maar gaat over het leven hier en nu. Tegelijkertijd overstijgt geloven ook het afgeperkte hier en nu. Geloven gaat ook over toekomst, over richting, over ooit. Ooit is een prachtig woord dat kan verwijzen naar het verleden of naar de toekomst. Ooit!
Geloven is ook niet puur en alleen toekomstmuziek. Toekomst is niet iets wat er zomaar opeens is. Toekomst ontstaat. Als geloofsgemeenschap lezen we verhalen van lang geleden omdat die verhalen ons op een spoor zetten. De verhalen inspireren en dagen uit. Verhalen, weerbarstig als ze soms zijn, laten ons zien waar het in het leven om draait, toen en nu. Zoals Job die ondanks alle tegenslagen blijft geloven in zijn onschuld en blijft vertrouwen in zijn God. In het fragment van vandaag wil hij dat zijn woorden bewaard blijven voor het nageslacht, aan het papier toevertrouwd, in steen gebeiteld opdat mensen nooit zullen vergeten. Door de verhalen uit het verleden te lezen met de ogen van nu ontstaan er een nieuwe golven in de beweging van toen, nu en het ooit dat nog komen gaat.
Ook Jezus wijst ons op het belang van de verhalen uit het verleden met zijn verwijzing naar Mozes. ‘Ik ben de God van Abraham, de god van Isaak en de God van Jacob.’ Ten tijde van Mozes behoorden Abraham, Isaak en Jacob tot het verleden. Toch staat er niet ‘ik was de God van…’ Er staat heel duidelijk ‘ik ben‘. Tegenwoordige tijd. Dat intrigeert mij. Die tegenwoordige tijd laat zien dat ook over de dood heen verbinding blijft bestaan. Onze dierbare overleden zijn niet van ons losgeweekt, zijn niet van God losgeweekt. God is een kracht van verbinding over grenzen van dood en leven heen. Verleden, heden en toekomst horen bij elkaar. Sporen van toekomst zijn te vinden in toen en nu, maar pas te herkennen als het ooit geworden is.
Wij kunnen de toekomst niet naar onze hand zetten. We kunnen er geen aanspraak op maken. Toekomst staat niet vast en is per definitie open. Toekomst heeft met beweging en groeikracht te maken, waarbij het eindpunt niet in steen gebeiteld staat. Gelukkig hoeven we niet allemaal alleen te bewegen, maar mogen we samen op weg gaan.
Ooit, nog niet zo heel lang geleden zongen we ons verlangen uit in mooi stenen huis dat we onze kerk noemden. We zijn een kerk zonder kerkmuren geworden, er ontstond een beweging met hernieuwde openheid en volop ruimte. Kerk, gemeenschap is meer dan ooit iets wat we samen zijn. En dat samen gaat verder dan alleen het hier en nu.
We kunnen de toekomst niet vangen maar we kunnen wel sporen uitzetten, iets van het visioen zaaien en koesteren, juist door in het hier en nu te leven. En hier en nu, klein en behapbaar, iedere dag een stukje van de dromen en visioenen van die ene man uit Nazareth waar te maken.
Geloofslied: Voor kleine mensen

Collecte

Voorbede
Goede God, Jij die bent oorsprong en toekomst,
we bidden tot Jou voor al die mensen die solidariteit handen en voeten geven in grote en kleine daden. Dat wij deel mogen uitmaken van een beweging mensen die soms tegen beter weten in geloven in een nieuwe wereld.

Laat onze woorden stijgen

Goede God Jij die bent oorsprong en toekomst,
wij bidden tot Jou om openheid en gastvrijheid in straten, buurten, steden en kerken. Dat wij in beweging mogen blijven om te werken aan een veilige toekomst voor mensen, waar ook ter wereld.

Laat onze woorden stijgen

Goede God, Jij die bent oorsprong en toekomst,
wij bidden tot Jou om vuur in ons binnenste, zodat we als gedreven mensen, inspiratie uitstalen, in beweging blijven en iedere dag sporen van bezieling en wijsheid planten.

Laat onze woorden stijgen

Goede God, Jij die bent oorsprong en toekomst
we bidden tot Jou voor alle mooie en droevige momenten die we als gemeenschap met elkaar mochten delen. Vandaag wordt ons gebed vraagt uit dankbaarheid voor een 45 jarig huwelijk.
We bidden voor alle intenties die zijn toevertrouwd aan de bladzijden van dit boek. We bidden voor alle mensen voor wie in deze ruimte een kaarsje brandt. Alle dierbaren die we ons herinneren, die we in ons hart met ons meedragen op weg naar wat nog komen gaat.

Koester de namen

Tafelgebed
Wij prijzen Jou, God, levende stroom
die ons leven doet.
Jij bent de bron van al wat leeft.
Onze Vader, onze moeder ben Je.
Zo koester Je ons mensen uit aarde gemaakt
kwetsbaar als het gras en de bloemen op het veld.
Jij houdt ons de hand boven het hoofd
als een boom die ons beschaduwt.

Eeuwige onzienlijke ver en zo nabij gij zijt mijn hulp

Wij danken Je, God om het vertrouwen
dat Je aan ons schenkt, jouw trouw
waarop wij kunnen bouwen. Ieder van ons is Jou oneindig lief en toch denken wij vooral
aan Jouw beeld ten voeten uit, Jezus van Nazareth, levensboom en levend water
waarmee wij ons verbonden voelen als ranken aan de wijnstok, als bladeren van een boom.
Als wij zijn wegen gaan geef Jij ons levenskracht
om mens te worden naar Jouw beeld en kunnen ook wij
liefde geven als uit een bron van stromend water die nooit opdroogt.
Eeuwige barmhartige levensbron van mij gij zijt mijn helper
Zijn woord en daad werd levend water bron van overvloed aan moed en geloof. Een onbekend land van vertrouwen bloeit er van open: mensen vinden elkaar zingen elkaar een nieuwe toekomst tegemoet. Zij delen er brood en wijn en meer dan dat.
Zo was zijn gebaar, waarin heel zijn leven samenstroomde,
toen hij op die laatste avond brood nam, het brak en aan zijn vrienden uitdeelde met de woorden:
Neemt en eet: zo blijf ik onder jullie als gebroken brood dat wordt gedeeld tot geluk van jou en jou en jou.
Ook de beker liet hij rondgaan en zei: Dit is mijn bloedeigen leven. Blijft met mij en met elkaar verbonden om samen een nieuw begin te maken.
Zo gedenken wij zijn dood en opstaan als de levende in ons midden overal en elke keer waar twee of drie in zijn naam bijeen zijn en hun leven willen delen.
In verbondenheid met hem, gedenken wij Jou, de grond onder onze voeten.
Eeuwige rechtvaardige eeuwige genadige Gij zijt mijn rots
Gezegend en geloofd, Jij goede Geest die nieuwe geschiedenis schrijft met andere namen, die mensen samenbrengt en bezielt om het risico aan te durven
van de grote tocht naar morgen. Maak ons standvastig, trouw aan elkaar, vol zorg dat niemand achterblijft.
Maak ons vrolijk en eensgezind sterk als bomen die weer en wind doorstaan.
O, mysterie grondeloos, onvoorstelbaar groot
draag mij op handen Op Jouw adem zingen wij het levenslied van mond tot mond van hart tot hart.
Op jouw adem bidden wij het gebed dat ons is gegeven:
Onze Vader

Vredeswens en vredeslied: Ubi caritas

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn
Communielied: Op mijn levenslange reizen

Mededelingen en bloemetje

Slotgedachte
Er was eens een mier. Hij werkte hard, net als de andere mieren. Druk waren ze in de weer met takjes, stukjes blad, zoetigheid en wat niet al.
Maar zo nu en dan stond hij stil en stelde vragen. Hij kon het niet laten. Het was alsof hij een stem had gehoord, een stem die hem die vragen deed stellen. ‘Is dit nu de wereld?’ vroeg hij. ‘Tot hoever reikt de wereld?’ ‘Waar komt het licht vandaan?’ ‘Wat doen wij hier?’ De ene vraag volgde op de ander.
‘Vraag niet zoveel. Werk maar gewoon’, zo zei een van de andere mieren. Op een dag waren ze zo bezig bij een hele hoge boom. ‘Ik wil het weten’, dacht de mier en hij begon de lange klim omhoog. Zeven dagen kostte het. Boven had hij een fantastisch vergezicht. Hij zag de wereld. Hij zag het licht, het was een stuk dichterbij. Hij wilde nog verder, hij probeerde te springen, te vliegen … Maar hij viel. Gelukkig viel hij zacht, op het mos onder aan de boom.
‘Ben je daar eindelijk weer’, vroeg een van de andere mieren uitdagend, ‘we hebben je gemist’. ‘Wisten jullie dat de wereld veel groter is dan wat wij hier zien? Weten jullie waar het licht te vinden is?’
De mier vuurde zijn vragen op de anderen af. ‘Je bent een dromer’ zei de een. ‘Je bent een fantast’ zei een ander. Hoe hij het ook probeerde, ook later, de mier kreeg geen poot aan de grond.
‘Jammer’ dacht hij, maar hij was gelukkig. Hij ging gewoon weer aan het werk, maar hij wist dat hij onderdeel was van een groter geheel. Dat was genoeg.

Zegenwens
Droom de wereld open.
Zing tegen beter weten in
Zing en droom van de mens die je zijn mag
Gezegend je hand die uitreikt naar de ander
Gezegend je woorden die de ander geluk wensen
Gezegend je voeten op weg naar de ander, op weg naar recht en vrede In de naam van de goede god die we noemen
Vader, Zoon en goede geest.

Slotlied: Gij die van ons verlangt