Licht brandend houden

SAN SALVATORGEMEENSCHAP | 5 november 2023

Voorganger Franneke Hoeks
Melodiek o.l.v. Marcel van der Maeden | Piano Coby Wagemans

Openingslied Onstilbare tonen

Welkom
Vandaag is het Jan Schoutendag. We vieren de sterfdag van Jan Schouten. Hij wordt er in 1953 bouwpastoor van de San Salvatorkerk, een kerk die een monument werd. Het gebouw natuurlijk, maar ook de inhoud van hoe mensen binnen en vanuit dat gebouw kerk wilden zijn. De eerste zondag van november is ook het startpunt van San Salvator in Beweging. We trokken uit de kerk en vonden met elkaar onze weg naar hier, naar Cello, naar de gemeenschap die we nu zijn. Die gemeenschap zetten we vandaag in het licht.  Licht brandend houden  daar gaat het over dit uur.
De lezingen bespraken we een paar werken geleden in Ordune. Dank je wel lieve aanwezigen. Jullie verhalen en wijsheid mocht ik meenemen bij het voorbereiden van deze viering.  ‘Zijn dit nu feestlezingen?’ vroeg iemand. Wat is een feestlezing kun je je afvragen.

Gebed
Goede God, Licht sprak jij
en er was licht.
En met het licht
kwam zicht op
kieren in het duister.
Luister dit uur naar ons
wees aanwezig,
verlicht ons hart
breng ons tot elkaar
en maak ons tot mensen
die jouw licht brandend houden.

Acclamatie   Het licht is kalm

Inleiding op de lezingen
‘Zijn dit nu feestlezingen?’ vroeg iemand op de bijbelmiddag. Wat is een feestlezing kun je je afvragen. Is dat alleen maar ‘hieperdepieper’ of mogen er op een feestelijke dag ook serieuze vragen gesteld worden. Dat laatste gebeurt in de lezingen van vandaag laten. De verhalen laten ons naar onszelf kijken. We horen een stuk uit Spreuken waarin we kennis maken met wijsheid – vrouwe wijsheid- en vrouwe dwaasheid. Door wie laat je je leiden?
We bladeren daarna door het Bijbelboek en naar Mattheus en horen en parabel. Het verhaal dat Jezus vertelt over 10 meisjes die licht dragen. Met niet al die meisjes loopt het even goed af. Dat lijkt dus geen verhaal voor op een feestje, maar toch laten we samen goed opletten, onze oren en harten openhouden en met elkaar wijsheid kunnen opdiepen uit dit best spannend verhaal.

Eerste lezing Spreuken 9,1-18 
Wijsheid heeft haar huis gebouwd,
zeven zuilen heeft ze uitgekapt.
Ze heeft haar vee geslacht, haar wijn gemengd,
haar tafel heeft ze gedekt.
Haar dienaressen heeft zij de stad in gestuurd,
zelf roept zij vanaf de hoogste plaats:
‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’
Wie geen verstand heeft roept ze toe
‘Kom, eet het brood dat ik je geef,
drink de wijn die ik heb gemengd.
Breek met je onnozelheid
en betreed de weg van het inzicht,
dan zal het je goed gaan.’

Wie een spotter terechtwijst, wordt bespot,
wie een goddeloze de les leest, wordt belachelijk gemaakt.
Wijs een spotter niet terecht, hij zou je haten,
berisp een wijze, en hij mag je graag.
Een wijze wordt nog wijzer als je hem berispt,
een rechtvaardige vergroot zijn inzicht door wat je hem leert.
Wijsheid begint met ontzag voor de Eeuwige,
inzicht is vertrouwdheid met de Heilige.
Door mij, Wijsheid, vermeerderen de dagen van je leven,
ik voeg jaren aan je leven toe.
Als je wijs bent, heb je er zelf voordeel van,
als je spot, benadeel je jezelf.

Vrouwe Dwaasheid bazelt maar,
door haar domheid heeft ze nergens weet van.
Ze zit bij de deur van haar huis,
in een zetel, hoog in de stad.
Ze roept naar de voorbijgangers,
naar hen die rechtdoor willen gaan:
‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’
Wie geen verstand heeft roept ze toe:
‘Gestolen water smaakt verrukkelijk,
geroofd brood is een lekkernij.’
Maar wie zij naar zich toe lokt
weet niet dat hij afdaalt naar de schimmen,
hij daalt af tot in het dodenrijk.

Veel te laat (Om vrede)

Mattheüs 25,1-13
Dan zal het met het koninkrijk van de hemel zijn als met tien meisjes die hun olielampen hadden gepakt en eropuit trokken, de bruidegom tegemoet. Vijf van hen waren dwaas, de andere vijf waren wijs. ³De dwaze meisjes hadden wel hun lampen gepakt, maar geen olie. De wijze meisjes hadden behalve hun lampen ook olie in kruiken bij zich. Omdat de bruidegom op zich liet wachten, werden ze allemaal slaperig en dommelden ze in. Midden in de nacht klonk er luid geroep: “Daar is de bruidegom! Kom, ga hem tegemoet.” De meisjes werden wakker en brachten hun olielampen in orde. De dwaze meisjes zeiden tegen de wijze: “Geef ons wat van jullie olie, want onze lampen gaan uit.” De wijze meisjes antwoordden: “Nee, straks is er nog te weinig voor ons en jullie samen. Zoek liever een verkoper en koop zelf olie.” Terwijl zij op olie uit waren, arriveerde de bruidegom, en zij die klaarstonden gingen met hem naar binnen voor het bruiloftsfeest, waarna de deur gesloten werd. Enige tijd later kwamen ook de andere meisjes. Ze riepen: “Heer, heer, doe open voor ons!” Maar hij antwoordde: “Ik verzeker jullie: ik ken jullie niet.” Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag en op welk tijdstip Hij komt.
Acclamatie  Een lamp voor mijn voet

Overweging
Ik studeerde ooit feministische theologie. Ik ben best blij vandaag. Met deze verhalen. Tweemaal vrouwen in de hoofdrol. Dat komt niet zo heel vaak voor in het leesrooster. Dat wij vandaag, op Jan Schoutendag, deze vrouwen, vrouwfiguren in de verhalen ontmoeten, laat mij al iets zien van onze gemeenschap. Dat ik hier sta en deze functie binnen de gemeenschap mag vervullen, tekent  San Salvator. Als vrouw, niet gewijd, gescheiden, kritisch katholiek mag ik hier staan. Op een dag als vandaag realiseer ik me hoe bijzonder dat is. Dat hier, in de San Salvator, bij ons- want ik voel me ook onderdeel van het geheel- de officiële RK regels rondom wijding en ambt niet gelden. Niet wijding, maar toegewijd zijn is bij San Salvator de norm. Dat heeft ons wat gekost, we moesten de kerk – gebouw en systeem- verlaten. En nu zijn we hier. Twaalf jaar later. Jaren waarin we in dit nieuwe thuis Bijbelverhalen bleven lezen, waarin we met elkaar brood en wijn bleven delen, waarin we voor en met elkaar gemeenschap waren op heel veel verschillende manieren. Veel om dankbaar voor te zijn. Het gevaar van feest en dankbaarheid is ook dat we wat achterover gaan leunen. Dat hebben we goed gedaan!
De verhalen van vandaag laten ons echter kritisch naar onszelf kijken. Ik begin even bij de parabel waarin we 10 meisjes zien verschijnen. Vijf dwaas. Vijf wijs. De bruidegom tegemoet. Wie die bruidegom is laat ik even in het midden. Laten ons richten op die meisjes. Die meisjes zijn wij. Wachtend, hopend op wat komen gaat. Toekomst, feest, het goede leven… maar dat is wel wachten. Zo lang wachten dat je hoop zou verliezen. De olielampen in het verhaal staan voor onze binnenkant. Houden we het vol of niet? Hebben we genoeg brandstof?  Het klinkt een beetje hard als de wijze meisjes weigeren olie te delen met hun dwaze zusters. We  kunnen ons afvragen of, als die lampen met de bijbehorende olie staan voor onze eigen inspiratie, die diepe vonk van binnen- of dat gemakkelijk over te dragen is. Hoe ik mijn licht brandend houdt, is misschien niet wat voor jou werkt. Het opvallend dat in de meeste vertalingen staat dat de wijze meisjes zeggen dat er dan te weinig is voor ons en jullie samen. De bijbel in gewone taal laat de wijze meisjes zeggen wij hebben alleen genoeg voor onszelf. Gelukkig dat het merendeel van de vertalingen de wijzen meisjes laat zeggen dat het om een gezamenlijk belang gaat.
En dan komt de bruidegom als de vijf dwaze meisje op zoek zijn naar olie. Ze zijn te laat terug en mogen niet meer binnen. Triest en oneerlijk toch?  Jezus vertelde dit verhaal niet voor niets. Hij wilde bij zijn toehoorders iets wakker schudden. Wees waakzaam is dan ook de boodschap. Zorg dat jij je licht brandend houdt. Wees wijs en zorg voor voldoende brandstof. Als jouw licht niet meer kan branden, kun je ook niet zorgen voor de wereld of voor een ander.
Wijs en dwaas daar gaat het in de eerste lezing ook over. Spreuken behoort tot de Bijbelse wijsheidsliteratuur. Het zijn prachtige teksten die ons iets laten zien hoe er in die tijd gedacht werd over wat goed leven is. De tekst van vandaag is poëzie van de bovenste plank. Wijsheid – altijd een vrouwenfiguur- wordt gespiegeld aan vrouwe dwaasheid. Ze lijken op elkaar, het zijn bijna spiegelbeelden van elkaar. Misschien dat het voor ons mensen daarom soms zo moeilijk is om wijsheid van dwaasheid te onderscheiden.  Vrouwe dwaasheid lokt ons met de uitroep ‘Gestolen water smaakt verrukkelijk, geroofd brood is een lekkernij.’ Hoe gestolen is ons water, hoe geroofd ons voedsel. Gaan we zelf ook niet snel voor wat eenvoudig lijkt, zonder oog te hebben voor de achterkant van wat we eten, wat we kopen.
Aan de andere kant staat vrouwe wijsheid. Ook zij nodigt ons -onnozele mensen- uit tot eten en drinken. Brood dat wordt gegeven – niet geroofd. Wijn gemengd, niet gesloten. Dit klinkt echt en puur. De tussentekst gaat over wijs handelen. Berisp een wijze en hij mag je graag, hoorden we. Dat is een lerende houding. Zonder beschuldiging of er meteen tegenin gaan. Daar kan deze wereld best wat meer van gebruiken: een open, lerende houding. Wijsheid begint met ontzag voor de Eeuwige. Inzicht is vertrouwdheid met de Heilige. Ontzag en vertrouwdheid vragen om een open hart. Om luisteren, diep van binnen naar wat waarachtig en goed. Niet alleen voor jezelf maar voor het grote geheel. Dat is wijsheid die Licht brandend houdt.
We kunnen elkaar diepste licht niet brandend houden, maar kunnen elkaar wel inspireren en wijzen op de goede weg. Ach lieve mensen ik hoop dat er altijd wijze mensen zijn (man – vrouw- of x) die de moed hebben om de deur open te houden voor wie even te weinig brandstof hadden.

Stilte | Geloofslied Van grond en vuur

Klaarmaken tafel | COLLECTE | INSTRUMENTAAL

Voorbeden
Licht brandend houden, als dat toch kon….
op plekken waar mensen slachtoffer worden van oorlog en geweld. We zien beelden uit Gaza, Oekraïne, Israël en weten van andere godvergeten plaatsen waar mensen elkaar het licht in de ogen niet gunnen.
Wek uw kracht en kom ons bevrijden
Licht brandend houden, als dat toch kon…
op deze kwetsbare aarde. Als we niet uitkijken wordt het klimaat waarin we leven onherstelbaar verwoest en blijft er van die prachtige schepping misschien niet veel meer over. Wek uw kracht en kom ons bevrijden
Licht brandend houden, als dat toch kon….
in zielen van mensen die de wereld niet meer aan kunnen. Opgebrand en uitgeblust door de een samenleving op hol waarin ‘meer, meer en meer ‘ op alle vlakken bepalend lijkt te worden.
Wek uw kracht en kom ons bevrijd
Licht branden houden, dat willen we voor onze gemeenschap, voor de intenties die werden opgeschreven in ons intentieboek, voor wat leeft in ons hart.
Licht branden houden, dat willen we voor de bijzondere momenten in ons leven.
Licht branden houden, dat willen voor de mensen die ons ontvallen zijn.
Gedenk ons hier bijeen

Tafelgebed
Wij danken u voor deze aarde waarop wij mogen bestaan,
grond onder onze voeten voedsel om van te leven, kleur, licht en muziek, voor mensen om mee te leven. U bevrijdde uw volk uit het land van de angst, trok voor hen uit naar het beloofde land en herinnerde mensen er steeds weer aan
hoe het leven met elkaar goed kan zijn. U  daagde mensen uit
om verbinding te zoeken waar de band kapot leek. Zo bent U onze bron van leven, onze reisgenoot onderweg
Wij danken u voor Jezus. Nooit leefde iemand dichter bij U
Hij maakte de bron weer zichtbaar wakkerde de hoop aan
leefde vóór hoe je samen mens kunt zijn. Verbonden met God en met ons ging Jezus door bij tegenstand. Zijn licht, uw licht dooft nooit uit.
Op de avond waarop hij later gevangen werd genomen
vierde hij het feest van de bevrijding, een viering die hoop geeft. Hij nam het brood, brak het en zei: Dit is als mijn leven
gebroken en gedeeld met jullie. Ook nam hij de wijn sprak de zegen uit en zei: Dit is de wijn van de nieuwe wereld: als je liefde schenkt, breng je leven. Blijf dit doen: je brood en je leven delen, de wijn van de toekomst drinken, dan ben ik er bij.
Dat wij mogen leven in zijn geest als mensen open naar de ander dan breekt licht door  en dient toekomst zich aan
Om zo’n nieuwe wereld bidden wij samen Onze vader

Vredeswens
Vredeslied -Die ons voor het licht gemaakt hebt

Breken en delen
Lied Wat in stilte bloeit

Mededelingen

Slotgedachte
Er was eens een groot amfitheater met daarin duizend toeschouwers. Op een avond stond daar op het grote podium in het licht van de felle schijnwerpers een kleine jongen. Hij streek een lucifer aan. ‘Kun je het licht zien?’, vroeg hij. Maar bijna niemand van die duizend toeschouwers zag iets. Ze lachten om de jongen. ‘Wil je de lichten doven?’, vroeg de jongen. Het werd pikdonker. Toen streek hij opnieuw een lucifer aan. Iedereen zag het. Dat kleine vlammetje. ‘Neem nu allemaal één lucifer en steek die aan’, zei de jongen. Iedereen deed wat hij vroeg. En duizend kleine vlammetjes zetten het hele theater in een zee van licht.

Zegen
Goede God, bron van licht en leven
zend ons nu dan op weg
als mensen die geloven,
die banden kunnen smeden,
die grenzen overschrijden,
die mildheid kunnen brengen,
die troosten en nabij zijn,
die vreugde kunnen geven,
die broeder en zuster durven zijn.
Zend ons dan nu op weg
als mensen die vertrouwen,
de toekomst tegemoet.
Altijd in jouw lieve naam
God, bron van licht en leven
die we mogen kennen als
vader/moeder, zoon en heilige geest
Amen.

Lied Een stad zal uit de hemel dalen