Kind van mensen, kind van God

SAN SALVATORGEMEENSCHAP  /  24 december 2022 /  Kerstnacht

Voorganger Franneke Hoeks

Lectoren Toon van Mierlo & Maria Claessens

Koor Melodiek o.l.v. Marcel van der Maeden

Pianist Coby Wagemans

Fluit Maria Werner

Openingslied Maria die zoude naar Bethlehem gaan

Welkom

Zoals herders en koningen hun weg zochten naar die stal in Bethlehem zo zoeken wij vanavond ook onze weg. We zoeken naar betekenis in een wereld die woelig en weerbarstig lijkt. We verlangen naar licht in donkere dagen, kijken uit naar  nieuwe kansen en hopen op iets wat ons door barre tijden zal dragen.

Het verhaal van de geboorte van Jezus staat niet op zichzelf en heeft zijn wortels in de geschiedenis van het Joodse volk. Een volk dat eeuwenlang uitkeek naar redding, naar een Messias, naar iemand die de weg zou wijze naar goed leven. Profeten spraken over deze mens, over deze weg, over dit perspectief. Jesaja, een van de profeten schreef eeuwen voor de geboorte van Jezus over een volk dat in duisternis ronddoolt, maar dat een groot licht zal zien. We horen die tekst, dat verlangen uitgesproken lang voor de geboorte van Jezus, terug in de muziek. Dat licht blijkt een kind te zijn, een zoon die genoemd zal worden vredevorst, raadsman. Verlangen naar iemand die de weg zal wijzen…. Misschien is het iets van alle tijden: verlangen naar verandering ten goede.

We hoeven de krant maar open te slaan om te weten en te voelen dat ook nu zoveel gaande is. Onvrede in eigen land, een voortdurende oorlog aan de grens van Europa, de gewelddadigheden in Gaza, mensen op de vlucht, een aarde die zucht en steunt onder ons leefpatroon, geen ruimte om te wonen, geen plaats voor vluchtelingen. Gelukkig klink hier vanavond, hoe dan ook, een  ander verhaal. Een oud verhaal. Een bekend verhaal dat ieder jaar weer anders klinkt. Dat  ons keer op keer laat nadenken over hoe dat zit met god en mensen. God, wie hij of zij ook is, is verbonden met ons mensen. Niet voor niet is zijn naam, Ik-zal-er-zijn, maar op een avond als deze …. Kerstavond wordt dit verhaal tastbaar in dat pasgeboren mensenkind. Kind van mensen, kind van God.

Gebed  
Eeuwige, jij die er was
sinds de tijd begon
en met jouw wijsheid
licht en leven bracht
voor al wat leeft,
wees dit uur bij ons aanwezig.
Maak ons licht
als het leven donker en zwaar is.
Maak ons open
als uitzicht ontbreekt
Maak ons zacht
als wij dreigen te verharden.
Leer ons ervaren
dat jij als mens
geboren werd in een kind:
mens werd onder mensen.
stralend en kwetsbaar.
Laat ons ook van die mensen zijn
mensen naar jouw hart
kwetsbaar en stralend.
Mensen op zoek naar betekenis
naar licht en leven – hoe dan ook.

Lied  Vanwaar zijt gij gekomen

Lezing Lucas 2
In die dagen werd een bevel uitvaardigt door keizer Augustus
dat er een volkstelling moest worden gehouden  over heel de wereld.  Deze volkstelling vond plaats  voordat Quirinus landvoogd van Syrië was.  Allen gingen op reis om zich te melden, ieder in zijn eigen stad. Ook Jozef ging op weg, en omdat hij uit het huis en geslacht van David was trok hij vanuit Nazareth in Galilea naar Judea toe, naar Bethlehem, de stad van David, om zich daar te melden, samen met Maria, zijn vrouw, die zwanger was. En terwijl zij in Bethlehem verbleven brak het uur aan dat zij bevallen moest.
Zij bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene, wikkelde hem in doeken en legde hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg. Nu waren er herders in de buurt; die nacht, in het open veld hielden zij de wacht bij hun kudde. Plotseling stond voor hun ogen een engel des here en de glorie des Heren omstraalde hen, Zij werden zeer  bevreesd. Maar de engel sprak tot hen: Wees niet bevreesd want ik verkondig u een grote vreugde die voor heel het volk bestemd is. Heden is u, in de stad van David, een redder  geboren de heer, de Messias. En dit zal u een teken zijn:
gij zult een pasgeboren kindje vinden het is in doeken  gewikkeld het ligt in een kribbe. Plotseling was de engel omringd door een schare van hemelse machten
Zij verheerlijkten God en zij riepen: Ere zij God in den hoge
en vrede voor alle mensen van goede wil. En het geschiedde,
toen de engelen van hen waren weggevaren naar de hemel
dat de herders zeiden tot elkaar:

Laat ons gaan zien
Als op de dag van de oogst
Kind ons geboren

Overweging
Aan het begin van de advent circuleerde deze foto op internet. U ziet hem op het scherm. Het is een beeld van de kerststal in de Lutherse kerk in Bethlehem. Een puinhoop waarin het kerstkind ligt. Hij is gewikkeld in een Palestijnse Keffiyeh. De andere beelden van de kerststal zijn tussen de brokstukken op zoek naar het kind. Zij dwalen tussen de ravage op zoek naar… kind, hoop, licht leven, verandering.
Dit jaar, precies vandaag zelfs, is het 800 jaar geleden dat Franciscus een levende kerststal inrichtte in het plaatje Greccio. Franciscus wilde  mensen uit die tijd laten ervaren in wat voor armoedige omstandigheden Jezus was geboren. Mensen waren geraakt door dat verhaal van die man en vrouw – zij hoogzwanger- die op pad moesten. Geen keuze hadden. Geen slaapplek konden vinden en uiteindelijk tussen de dieren beschutting vonden. Beelden zeggen soms meer dan woorden. Het was een groot succes en het concept kerststal was geboren.
Het beeld van de kerststal in Bethlehem liet mij dit jaar voelen waar dit kerstverhaal eigenlijk overgaat. De kerstvertelling is een schrijnend verhaal van op weg moeten gaan om dat de overheerser dat van je vraagt. Een verhaal van geen keuze hebben. Dat je vrouw hoogzwanger is: pech gehad.
Een verhaal ook van geen plaats vinden in de herberg. We zijn vol! En ergens achteraf, op de plek waar de dieren huizen, godzijdank een dak, een plek om te rusten. En daar, buiten de stad, in de marge, komt dit kind ter wereld. Dat zal toch even paniek geweest zijn. Geen ideale omstandigheden voor een kwetsbaar mensenkind; een kind dat zoon van de Eeuwige genoemd werd. Een kind waar zo lang naar is uitgekeken. Profeten spraken al over dit kind. God geboren. Kwetsbaar. Geboren worden is een kwetsbaar proces zelfs als alles goed verloopt. En een pasgeborene kan niet overleven zonder hulp. Kwetsbaarheid en afhankelijk. Er zijn mensen nodig die dit kind dragen, verzorgen, groot brengen.
In het kerstverhaal zijn de omstandigheden van dit nieuwe leven verre van ideaal te noemen. En toch gebeurt het daar, in die stal, in de kou, aan de rand van stad. Jezus, kind van mensen, kind van god, wordt daar geboren. Meteen in dit verhaal wordt de toon gezet voor zijn latere leven. De man die dit kind zou worden iemand die altijd oog  had voor kwetsbare en weerloze mensen.
Een beeld van het kerstkind te midden van het puin! Weerloos en kwetsbaar tot en met. En wij? Wat doen wij? Wat kunnen wij? Het puin van de wereld kunnen wij niet opruimen, maar we kunnen wel ruimte maken voor het verhaal van die wereld omgekeerd. Dat we blijven vertellen wat ons raakt, wat ons bezield, wat ons ontroert, wat ons verontrust, wat ons doet geloven dat het anders kan. Ooit in die stal in Bethlehem begon dat leven, die levensstroom van de Eeuwige die ons mensen oproept om te blijven geloven in die goede en rechtvaardige wereld voor allen, hoe dan ook!

Stilte | Geloofslied ‘Nu zijt wellekome’

Voorbeden
Laten we bidden voor vrede. Het verhaal van het kerstkind spreekt over hoop en vrede. Nu we hier rondom de stal bij elkaar zijn, bidden we voor al die plekken op de wereld waar mensen in oorlog leven. Dat de boodschap van kerst mag uitstralen tot al die plekken.
Acclamatie God gekomen
Laten we bidden om warmte. Het verhaal van de stal toont ons mensen die warmte en beschutting zoeken. In een tijd waarin veel mensen zich in de kou voelen staan, soms letterlijk in de kou staan bidden we voor een wereld waarin niemand zich in de kou voelt staan.
Acclamatie God gekomen
Laten we bidden voor wie op de vlucht is. Jozef en Maria hadden geen keus en moesten, Maria hoogzwanger, hun dorp verlaten op bevel van de keizer. Laten we vanavond bidden voor al die mensen die noodgedwongen huis en haard moesten verlaten. Dat zij een onderdak vinden, veiligheid en warmte.
Acclamatie God gekomen 
Laten we bidden voor mensen die vergeten worden. Het kerstkind brengt mensen samen. Herders in het veld, engelen, koningen zelfs: iedereen hoort erbij. Dat we oog en oor blijven hebben voor mensen die vergeten worden en ons blijven herinneren dat het feest van kerstmis een feest is van samen.
Acclamatie God gekomen
Laten we bidden voor mensen die we missen. Naasten en geliefden  die we moesten laten gaan.
Acclamatie Koester de namen

Klaarmaken tafel | collecte | Muziek

Tafelgebed gezongen – Gij die weet wat in mensen omgaat

Onze vader | Vredeswens | Vredeslied

Breken en delen | Lied Stille nacht

Slotgedachte
Niet bang zijn zegt de blonde god
opeens is hij daar
stralend vanuit het niets
wij staan stijf van schrik
schreeuwen het uit
onze Rothweiler laat zijn tanden zien
schapen blaten de angst uit hun lijf
ik heb heel goed nieuws voor het hele volk roept hij blij
ook dat nog
als het maar niet nog meer schapen zijn
of een gratis lot
wij hebben geen postcode
geluk valt altijd anderen in de schoot
voordeel is aan ons niet besteed
wij hebben niets te makken
vandaag is voor jullie een redder geboren
een kind in doeken gewikkeld
en hij wijst in de verte
het zal dus nog wel even op zich laten wachten die redding
en trouwens op internet is er niets over te vinden
ga jij maar elders de boel op stang jagen, vriend
drie van ons zijn toch gaan zoeken
Frans, Peer en Grard  trokken vloekend de nacht in
zij kwamen zacht en zingend terug
zou het dan toch

……………………………………….. (Hans Waegemakers)

Zegen
Laat ons, zacht en zingend, gaan van hier
vol van het verhaal
over een kind lang verwacht,
geboren als belofte
waargemaakt, hoe dan ook
Laat ons, stralend en nieuw, gaan van hier
als mensen die geloven
tegen beter weten in,
in klein en weerloos
in zou het dan toch
Laat ons, met vertrouwen en verlangen, gaan van hier
om te zijn een zegen voor elkaar en voor de wereld,
in de naam van de Eeuwige die we noemen vader/moeder, zoon en heilige geest.

Slotlied Midden in de winternacht