Eten en je laten eten, hoe kan dat?

Geloofsgemeenschap San Salvator  18-19 aug 2012
Thema: Eten en je laten eten! Hoe kan dat?
Voorganger: Martien van Stiphout
Muzikale ondersteuning: Cor Rademakers

Openingslied: Voor mensen die naamloos

Begroeting en welkom:
Enige, Gij legt op ons uw zegel, in Jezus Christus als het levende brood dat uit de hemel is neergedaald.

Welkom op deze vierde zondag dat Johannes ons spreekt over brood om te eten en te leven. Het begon met een wonderlijke maaltijd waar duizenden mensen te eten kregen. Als de joden het broodwonder niet verstaan, wijst Jezus op mogelijkheden om brood voor elkaar te zijn. Daarna stelt Johannes ons Jezus voor als het levende brood dat uit de hemel is neergedaald. Tenslotte roept hij ons vandaag op: Neem je verantwoordelijkheid, handel naar zijn woord en je zult leven vinden. Maar mensen blijven aarzelen en vragen: ‘Eten en je laten eten, hoe kan dat?’

Openingsgebed:
Eeuwige, Gij hebt uw Zoon in deze wereld gezonden
als levend brood voor ons bestaan.
Wij vragen U: Vermeerder ons geloof en onze toewijding;
dat wij hem erkennen als de gids en leidsman die met ons gaat
en die ons voedt en sterkt op onze weg naar U.

Acclamatie: Wees hier aanwezig

1ste Lezing: Spreuken: 9, 1-6 Vrouwe Wijsheid nodigt allen uit aan haar tafel.
Wijsheid heeft haar huis gebouwd, zeven zuilen heeft ze uitgekapt.
Ze heeft haar vee geslacht, haar wijn gemengd, haar tafel heeft ze gedekt.
Haar dienaressen heeft zij de stad in gestuurd,
zelf roept zij vanaf de hoogste plaats:
‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’
Wie geen verstand heeft roept ze toe:
Kom, eet het brood dat ik je geef, drink de wijn die ik heb gemengd.
Wees niet langer zo onnozel, leef, en betreed de weg van het inzicht.’

Tussenzang: za: Neemt Gods woord met hart en mond – zo: Waar staat een gedekte tafel

Evangelie: Johannes 6, 51-58 Jezus biedt zichzelf aan als spijs en drank
Een dag na het broodwonder zei Jezus tot de menigte:
‘Ik ben het levende brood dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand dit brood eet zal hij eeuwig leven. En het brood dat ik zal geven voor het leven van de wereld, is mijn lichaam.’
Nu begonnen de Joden heftig met elkaar te discussiëren: ‘Hoe kan die man ons zijn lichaam te eten geven!’
Daarop zei Jezus: ‘Waarachtig, ik verzeker u: als u het lichaam van de Mensenzoon niet eet en zijn bloed niet drinkt, hebt u geen leven in u. Wie mijn lichaam eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven en hem zal ik op de laatste dag uit de dood opwekken. Mijn lichaam is het ware voedsel en mijn bloed is de ware drank. Wie mijn lichaam eet en mijn bloed drinkt, blijft in mij en ik blijf in hem. De levende Vader heeft mij gezonden, en ik leef door de Vader; zo zal wie mij eet, leven door mij. Dit is het brood dat uit de hemel is neergedaald. Het is niet het brood dat uw voorouders aten; zij zijn gestorven, maar wie dit brood eet zal eeuwig leven.’
Acclamatie: Maar uw woord tot een kracht

Overweging:
De Bijbelse wijsheid bestaat niet uit ingewikkelde, theoretische beschouwingen; ze is gegroeid uit de ontmoeting tussen praktische levenservaring en geloof. De wijsheid gaat op zoek naar de goede wijze van handelen. Het boek Spreuken is een verzameling levenswijsheden, gebaseerd op alledaagse ervaringen en waarnemingen, opgeschreven vanuit de overtuiging, dat in het leven van alledag God ons aanspreekt. Gewone gebeurtenissen verwijzen naar het goddelijke! Het zou onwijs zijn als de mens daaraan voorbij gaat. Spreuken zegt scherp: ‘Onnozele mensen, kom toch deze kant op.’
Vrouwe Wijsheid heeft een prachtig huis gebouwd. Het rust op zeven zuilen, die ons herinneren aan de zeven scheppingsdagen en aan de zevenarmige kandelaar in de tempel, maar ook aan de zeven gaven van de heilige geest. Zeven duidt op goddelijke volmaaktheid. Vrouwe Wijsheid speelt in de schepping een belangrijke rol naast God. Zij is de creatieve kant van God, zichtbaar geworden in de innerlijke schoonheid en harmonie van de schepping én in wijze leefregels uit de Thora en de profeten. Mensen doen er verstandig aan Gods wijsheid met menselijke wijsheid te beantwoorden: geen onzin, tijdverlies en treuzelen dus, maar scheppend en rechtvaardig zijn: al doende de naamloze een helpende hand toesteken.
Vrouwe Wijsheid richt een feestmaal aan; haar dienstmeisjes heeft zij de stad in gestuurd: ‘Kom, eet het brood dat ik je geef, drink de wijn die ik heb gemengd.’ En ze voegt eraan toe: ‘Wees niet langer zo onnozel, leef, en betreed de weg van het inzicht.’
Het lijkt reclame van Sire: het is verstandig te geloven. Het getuigt van inzicht en wijsheid, je af te keren van het kwaad en het goede te doen, de vrede te zoeken en die na te jagen! Doen wat God wil, is de meest verstandige keuze, want iedereen kan zien dat de logica van de wereld niet gelukkig maakt.
‘Kom en eet’ zegt vrouwe Wijsheid. ‘Kom en eet’ zegt God. Hij nodigt uit, Hij deelt zichzelf mee, Hij geeft zich als voedsel en drank, als ‘het levende brood dat uit de hemel is neergedaald,’ het brood van Gods liefde, vrucht van de aarde en het werk van de handen van mensen. Een spel van samenhang en verbondenheid dat leven geeft.
Het gaat uiteindelijk niet om brood op zich. Het gaat om de manier waarop je in het leven staat en hoe je omgaat met medemensen en nieuwe verbanden legt. Na het broodwonder heeft Jezus dat duidelijk willen maken. Het gaat hem om brood als woord van God, dat we tot ons nemen, om wijsheid en inzicht, om geloven waar het in het leven uiteindelijk op aankomt. Op deze wijze laat hij ons zien dat wij niet leven van wat we op anderen veroveren, maar van de ruimte die ontstaat als ons gegeven wordt wat ons gelukkig maakt. Het broodwonder heeft een sterk symbolische geladenheid: het gaat om de voedingswaarde van Gods liefde, bron waaruit de mens leeft en in wijsheid handelt. Jezus eten is hem toelaten, leven in zijn geest, voor altijd in contact staan met liefde die leven doet: ‘eten en je laten eten.’
In het evangelie vandaag vestigt Jezus onze aandacht op zichzelf en zijn oorsprong, hij bespreekt onze wegen als wegen die naar hem toe leiden. Hij komt ons tegemoet als bode van God die zegt: ‘Mort toch niet onder elkaar’, het brengt je geen stap verder. Heb vertrouwen en geloof me: het gaat niet om mij, maar om jullie en om de God van het leven. Het gaat erom dat je weet wie je bent, waar je vandaan komt en hoe je verder moet. Vertrouwen in Jezus is niet een kwestie van ‘goede bedoelingen’, maar ‘leren van hem, zoals hij onderricht is door de Vader.‘ Het geheim van het evangelie is of je openstaat voor de aantrekkingskracht van God én daarnaar leeft. Ben je een mens die brood eet tot je honger over is, of een mens die als brood uit de hemel neerdaalt voor mensen, die in hun leven zijn vastgelopen?
Of met de wijze woorden van Edith Stein: (9 augustus 1942 gestorven in kamp Birkenau)

Ik wens je ogen toe die de kleine dingen van de gewone dag zien en in het licht zetten;
ik wens je oren toe die de nuances en de ondertonen
in het gesprek met anderen opnemen;
ik wens je handen toe die niet lang overleggen
of ze zullen helpen en goed zullen zijn.
Licht dringt door het venster van de ziel in ons binnenste
en straalt terug in onze omgeving onderweg met medemensen.
Je moet als een venster zijn, waardoor Gods liefde in de wereld schijnt.

Geloofslied: Wie als een God wil leven
Muzikaal intermezzo

Voorbede met: Barmhartige Heer, genadige God
Barmhartige, wij bidden U voor allen die op zoek zijn naar liefde en levenskunst,
en verlangen de weg te volgen die leidt naar U.
Leid hen naar het huis van uw wijsheid.

• Barmhartige Heer, genadige God

Barmhartige, wij bidden U voor allen die zich erop toeleggen te begrijpen
wat Gij wilt en zich laten bezielen door uw Geest.
Leid hen op de weg van uw vreugde.

• Barmhartige Heer, genadige God

Barmhartige, wij bidden U voor allen die met elkaar in twist raken
over de wijze waarop Gij de wereld verzadigt met uw levend brood.
Leid hen naar het huis van uw leven.

• Barmhartige Heer, genadige God

Voor eigen intenties: Miep Swinkels die haar 90e verjaardag viert;
slachtoffers van de aardbeving in Iran; van oorlog en geweld;
Voor onze geliefde doden: Kok de Bekker-Dupont; Huub Bok; Theo Spijkers;
Thérése Heijne; Cor van de Brand; Leo van der Spek en Kees Tetteroo.

Gij, God die liefde en wijsheid zijt, verhoor ons gebed,
help ons het kwade te vermijden en te streven naar de vrede die Gij voor ons verlangt.

Tafelgebed met za: Ik zal er zijn – zo: (Laudate omnes gentes)
Onze Vader

Vredewens:
Eet van brood tot mijn gedachtenis
en weet dat er in angst en pijn een weg naar vrede is.

Uitnodiging Communie:
Deelt het leven met elkaar tot mijn gedachtenis
en maak zo in uw daden waar dat leven geven is.

Communielied: Eet en drinkt van brood en wijn

Slotgebed:
Eeuwige, al wat wij nodig hebben om te kunnen leven
heeft Uw Zoon ons nagelaten in brood en wijn.
Zijn testament: een teken van vrede voor alle mensen van goede wil.
Wij bidden U: voed in ons de bereidheid onszelf weg te schenken
als voedsel voor anderen
omwille van Hem die ons in zijn dood de weg naar het leven wijst,
naar vrede in overvloed.

Wegzending en zegen
Vrede over jou.
Vrede de plek waar je nu naartoe gaat
en waar je mag gaan proeven van de stille zondagsrust.
Geniet van het brood dat jou daar wordt bereid.
Vrede alle oorden waar mensen het leven mogen delen met elkaar
en dat Gods zegen op ons rusten mag,
die van de Vader, Zoon en heilige Geest.

Slotlied: Wie ten einde toe alles durft te geven