Alleen liefde verandert water in wijn

San Salvatorgemeenschap 17 jan 2016
Thema: Alleen liefde verandert water in wijn
Voorganger: Franneke Hoeks
Muzikale ondersteuning: de Cantorij

Openingslied: De vreugde voert ons naar dit huis

Welkom en opening
Fijn dat u hier bent. Of je nu een vaste gast bent of zo af en toe eens aan komt waaien. Het maakt niet uit: op het feest dat we hier vandaag vieren is iedereen welkom, telkens weer.
Een feest waarin ruimte is voor het delen van verhalen.
Een feest waar we brood en wijn mogen delen.
Een feest vol van dromen over vrede en gerechtigheid.
Een feest waarin we verbondenheid vieren, met elkaar, met de wereld en met God.
Een feest waarin we ruimte maken voor inkeer en gebed.
Een feest dat we vieren in de naam van de Eeuwige die we noemen vader zoon en goede geest.

Dit weekend begint de internationale week van gebed voor de eenheid van Christenen. Eenheid van christenen, oecumene, is mooi. Maar in de wereld van vandaag is vooral ook behoefte aan gesprek, dialoog en hopelijk iets van eenheid tussen de verschillende geloven.
Ik wil u aan het begin van deze viering een filmpje laten zien, waarin – niet schrikken – Paus Franciscus oproept tot een wereldwijde dialoog tussen de verschillende geloven. Hij spreekt Spaans en het filmpje is ondertitelt in het Nederlands. Ik ben echt geen groot paus Franciscus fan maar toen ik dit filmpje van de week zag raakte het mij. Natuurlijk ben ik ook kritisch: worden de verschillende geloven niet heel gemakkelijk voor het katholieke karretje gespannen? Maar toch: dat iemand in zijn positie een dergelijke boodschap de wereld in stuurt, waar liefde als dragende kracht onder alle grote religies wordt gezien, geeft mij moed. De oproep tot dialoog inspireert mij en het zien van het filmpje ontroert me en maakt me stil. Laten wij hier nu samen ook de stilte zoeken in onszelf.

Gebed
God die liefde is, maak het stil in ons dit uur
zodat we kunnen horen, zien, voelen
wat jij met ons voor hebt.
Laat ons voelen dat we
Daadwerkelijk allemaal kinderen van God zijn
die mogen leven van en door Liefde.
Mag jouw liefdevolle aanwezigheid
tastbaar worden in onderlinge verbondenheid
hier, tussen ons,
en overal ter wereld waar mensen
in jouw lieve naam bijeen komen.

Acclamatie za: Laat onze woorden stijgen – zo: Bij u is de bron van het leven

Inleiding op de lezingen
Met de woorden van Franciscus in ons achterhoofd gaan we luisteren naar oude woorden. De profeet Jesaja vertelt over liefde tussen God en zijn volk. Hij gebruikt daarvoor het beeld van een Huwelijk, een intieme relatie tussen twee partijen. In de Johannes tekst reizen we af naar Kana een bruiloftsfeest in het water dreigt te vallen.

1e lezing: Jesaja 62, 1-5
Om Sion wil zal ik niet zwijgen
omwille van Jeruzalem niet rusten,
Totdat het licht van haar gerechtigheid daagt aan de kim
En haar verlossing als een fakkel ontbrandt.
Volken zullen je gerechtigheid zien stralen,
koningen je heerlijkheid,
en met een nieuwe naam word je genoemd.
Niet meer zal men Verlatene tegen je zeggen,
Niet meer Woestenij tegen je land:
Mijn welgevallen is in haar zal je heten,
En Gehuwde heet voortaan je land,
Want de Heer heeft een welgevallen aan jullie
Je wordt ten huwelijk genood
Lied: Heer onze heer

2e lezing: Johannes 2, 1-10
Op de derde dag werd er een bruiloft gevierd te Kana in Galilea, waarbij de moeder van Jezus aanwezig was. Ook Jezus en zijn leerlingen waren op de bruiloft uitgenodigd. Toen de wijn opraakte, wendde de moeder van Jezus zich tot Hem en zei: ‘Ze zitten zonder wijn.’ Jezus antwoordde: ‘Wat hebben ik en u daarmee van doen, Vrouw? Mijn uur is nog niet gekomen.’ Zijn moeder zei tegen de dienaren: ‘Wat Hij u ook beveelt, doe het maar.’ Nu stonden daar zes stenen waterbakken ten behoeve van het Joodse reinigingsgebruik, elk met een inhoud van twee tot drie metreten. ‘Doe die bakken vol water,’ beval Jezus hun. Ze deden ze vol water, tot de rand toe. Vervolgens zei Hij: ‘Schep er nu wat uit en breng het naar de tafelmeester.’ En ze deden het. De tafelmeester proefde het water dat wijn was geworden, maar wist niet waar die vandaan kwam; de dienaren die het water geschept hadden wisten het wél. De tafelmeester riep dus de bruidegom en zei: ‘Iedereen schenkt toch eerst de beste wijn, en de gewone pas wanneer er al flink gedronken is. Maar u hebt de beste wijn bewaard tot het laatst!’ Dat was het begin van Jezus’ tekenen, te Kana in Galilea. Hij openbaarde zijn heerlijkheid en zijn leerlingen geloofden in Hem.
Acclamatie za: Oren en ogen gaan open – zo: Laat onze woorden stijgen

Overweging
Ik ben getrouwd toen ik mijn vriend 21 jaar kende. We hadden inmiddels twee dochters en op een gegeven moment wilden we rondom onze relatie toch “iets vieren”. Onze ouders leefden nog, onze kinderen waren groot genoeg om het bewust mee te maken, we stonden allebei op de helft van ons leven en waren doordrongen van het feit dat we samen zoveel hadden waar we dankbaar voor waren. Dat alles verdiende een feestje, dus er werd getrouwd. Een bijzondere viering in de San Salvatorkerk een prachtig feest met een maaltijd waarbij de wijn rijkelijk vloeide. We vierden niet alleen dat we het met z’n tweeën of als gezin goed hadden, het was voor ons ook het vieren van Het Leven met een hoofdletter.
Vandaag gaat ons Evangelie ook over een bruiloftsfeest dat lang geleden werd gevierd. En Jezus is samen met zijn vrienden en zijn moeder te gast op dit feest. Het lijkt op het eerste gezicht een anekdotisch verhaal. De jonggehuwden en hun familie komen in verlegenheid: de bruiloftswijn raakt op, terwijl het feest nog in volle gang is. Jezus is de redder van de dag. Toch is er meer aan de hand. In dit verhaal hebben de bruid en bruidegom geen naam gekregen. Het gaat niet om hen. Ons verhaal is niet zomaar een sterk verhaal over een willekeurig feestje waarin twee mensen hun relatie bevestigen. Het gaat hier in mijn ogen over Het Feest van het Leven. Een feest dat gevierd kan worden doordat water in wijn verandert.
Ook in de passage van de profeet Jesaja wordt huwelijksbeeldspraak gebruikt. Hier spreekt de profeet over de verhouding tussen God en mensen als tussen bruid en bruidegom. Dat klinkt prachtig. Maar een profeet zou geen profeet zijn, als hij alleen een poëzie-plaatje happy end zou benoemen. Er is werk aan de winkel. In deze passage is sprake van een ommekeer en verandering. Verlatene en woestenij worden welbehagen en gehuwde. De poëtische taal schetst een beeld van een plek waar het goed toeven is. Een plaats van vrede en gerechtigheid en waar zoekende zich op mogen richten. Een plaats waar relaties goed zijn. Relaties tussen mensen onderling en relaties tussen God en mensen. God heeft ons lief. God heeft ons nodig. De band tussen God en mensen is onverbrekelijk en onvoorwaardelijk maar vraagt van ons mensen een voortdurend antwoord. We kunnen niet stil blijven zitten. Een relatie in welke vorm dan ook vraagt altijd om inzet van alle betrokkenen. Een relatie is bij tijd en wijle hard werken want zonder inzet vervliegt de vreugde, verflauwt de smaakt en verwatert de wijn.
En dan het feest in Kana waar de feestvreugde over de bevestiging van een relatie, van verbondenheid tussen mensen, voortijdig dreigt te eindigen omdat de wijn op is. De oplettende moeder van Jezus signaleert dit. ‘Ze zitten zonder wijn’. Jezus reageert op het eerste oog wat bruusk. ‘Wat hebben ik hier mee te maken? Dit is nog niet mijn uur.’ En toch lijkt Jezus te beseffen dat wat hier dreigt te gebeuren, een voortijdig einde van het feest, voorkomen moet worden.
Bedienden brengen water, kruiken vol water. Dat water bestemd voor reiniging en zuivering verwordt tot lekkerste wijn. Het zijn gewone, bijna onzichtbare mensen die het water aanslepen. Van die mensen die we allemaal kennen, geen gasten op het feest, maar mensen die in het ongeziene doen wat er gedaan moet worden; gewoon omdat de situatie dat van hen vraagt. Vrijwilligers, mantelzorgers, vredesactivisten, de gewone man en vrouw: allemaal mensen die zorgen dat er kleine wonderen kunnen gebeuren. Wonderen die misschien niet altijd zichtbaar zijn, maar daarom niet minder belangrijk zijn. Misschien zijn het juist deze mensen die het wonder van verbondenheid mogelijk maken en scheppen zij de voorwaarden voor het wonder dat water in wijn verandert. Wijn die zorgt dat het liefdesfeest door kan gaan.
Kunnen wij zoals we hier bij elkaar zitten dat feest van liefde en verbondenheid vieren? Met alles wat om ons heen gaande is? Religies die in toenemende mate met elkaar op gespannen voet staan. Mensen die wanhopig op de vlucht zijn. Vrouwen die zich niet meer veilig voelen. Beelden van uitgemergelde kinderen. Grenzen waar muren, prikkeldraad en harde hand mensen willen afschrikken. Mensen die zich van Jan en alleman verlaten voelen. Een wereld waar menselijkheid en saamhorigheid lijken te verwateren.
In ons verhaal verandert water in wijn. Niet zomaar wijn, maar de beste wijn tot het laatst bewaard. En niet een beetje wijn. Er is wijn in overvloed om feest te vieren tot in het oneindige. Wijn voor het feest waarop iedereen welkom is, waar de taal van de liefde gesproken wordt en waar mensen blijven zingen van vrede en gerechtigheid. Liefde en onderlinge verbondenheid als kracht die water in wijn kan veranderen.
Geloofslied: za Al heb ik hoge woorden – zo: De woorden die wij spraken

De tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd

Voorbede
God, die liefde is,
wij bidden voor mensen voor wie het leven geen feest is
mensen die zich alleen en eenzaam voelen
dat ook zij de wijn van liefde en verbondenheid mogen proeven

Heer ontferm u

God, die liefde is,
wij bidden voor mensen die geen water bij de wijn doen
daar waar mensen onrecht wordt gedaan,
dat hun glas mag blijven overstromen met goede wijn van het leven.

Heer ontferm u

God, die liefde is,
Wij bidden voor mensen in Syrië die nauwelijks te eten hebben en wanhopig proberen zichzelf en hun kinderen in leven te houden, dat ook zij het feest van vrede mogen vieren.

Heer ontferm u

God die liefde is,
Wij bidden voor iedereen die zich inzet voor eenheid en
verbondenheid tussen de verschillende religies,
dat liefde, vrede en gerechtigheid waar moge worden.

Heer ontferm u

God die liefde is
Wij bidden voor alles wat aan de bladzijden van ons intentieboek is toevertrouwd en voor onze lieve doden die een plaats in ons hart houden.

Heer ontferm u

Tafelgebed
Wij prijzen Jou, God van liefde, liefde die ons leven doet.
Jij bent de bron van al wat leeft. Vader, moeder, geliefde ben je.
Zo koester Je ons mensen uit aarde gemaakt
kwetsbaar als het gras en de bloemen op het veld.
Jij houdt ons de hand boven het hoofd
als een boom die ons beschaduwt.

Eeuwige onzienlijke, ver en zo nabij
gij zijt mijn hulp

Wij danken Je, God om het vertrouwen
dat Je aan ons schenkt, jouw trouw
waarop wij kunnen bouwen.
Ieder van ons is Jou oneindig lief
en toch denken wij vooral aan Jouw beeld ten voeten uit,
Jezus van Nazareth, levensboom en levend water
waarmee wij ons verbonden voelen
als ranken aan de wijnstok, als bladeren van een boom.
Als wij zijn wegen gaan geef Jij ons levenskracht
om mens te worden naar Jouw beeld en kunnen ook wij
liefde geven als uit een bron van stromend water
die nooit opdroogt en smaakt als goede wijn.

Eeuwige barmhartige, levensbron van mij
gij zijt mijn helper

Zijn woord en daad werd levend water
bron van overvloed maan moed en geloof.
Een onbekend land van vertrouwen
bloeit er van open: mensen vinden elkaar
zingen elkaar een nieuwe toekomst tegemoet.
Zij delen er brood en wijn en meer dan dat.

Zo was er zijn gebaar,
waarin heel zijn leven samenstroomde,
toen hij op die laatste avond
brood nam, het brak en aan zijn vrienden uitdeelde
met de woorden: Neemt en eet:
zo blijf ik onder jullie als gebroken brood
dat wordt gedeeld tot geluk van jou en jou en jou.
Ook de beker liet hij rondgaan en zei:
Dit is mijn bloedeigen leven. Blijft met mij
en met elkaar verbonden
om samen een nieuw begin te maken.

Zo gedenken wij zijn dood en opstaan
als de levende in ons midden overal en elke keer
waar twee of drie in zijn naam bijeen zijn
en hun leven willen delen. In verbondenheid met hem,
gedenken wij Jou, de grond onder onze voeten.

Eeuwige rechtvaardige eeuwige genadige
gij zijt mijn rots.

Gezegend en geloofd, Jij goede Geest
die nieuwe geschiedenis schrijft
met andere namen, die mensen samenbrengt en bezielt
om het risico aan te durven van de grote tocht naar morgen. Maak ons standvastig,
trouw aan elkaar, vol zorg dat niemand achterblijft.
Maak ons vrolijk en eensgezind sterk als bomen
die weer en wind doorstaan. Op Jouw adem zingen wij
het levenslied van mond tot mond van hart tot hart

O, mysterie grondeloos, onvoorstelbaar groot
draag mij op handen

In de wetenschap dat over de hele wereld mensen
vandaag zich in gebed tot jou richten,
bidden wij samen met de woorden die
Jouw zoon ons gaf: Onze Vader

Vredeswens
Vredeslied za: Maak mij tot een bedding van uw vrede – zo: Niemand heeft u ooit gezien

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn

Communielied za: Eet en drinkt van brood en wijn – zo: Waar staat een gedekte tafel

Gebed
God, die liefde is,
Wij mochten hier brood en wijn delen
als teken van verbondenheid
die verder gaat dan hier en nu.
Laat dit liefdesmaal richting geven aan ons handelen.

Goed om te weten

Slotgedachte: een Chassidisch verhaal
Er was eens een Jood die voor de grote feestdagen naar de stad kwam. Bidden kon hij niet, het enige wat hij had geleerd was het alfabet. Verder niets.
Toen de gemeente begon te bidden ging hij naar de Heilige Arke en sprak tot God: “Ik kan niet lezen, ik ben analfabeet. Tijd om te leren en te studeren heb ik niet, want ik ben dag en nacht bezig droog brood te verdienen voor mijn arme familie. Maar U weet toch wat ik nodig heb. Ik zal nu de letters van het alfabet voor U opzeggen en ik verzoek U van deze letters de goede zinnen te vormen.”
Toen klonk er een stem uit de hemel: “Je wens zal worden vervuld. God wil niet het gebed. God wil het hart.”

Zegenwens
Gezegend je vingers:  dat zij begaanbare wegen zullen wijzen
Gezegend je oren:  dat zij het geroep van hen die pijn hebben zullen horen
Gezegend je ogen:  dat zij in iedere mens het verhaal van God mogen zien
Gezegend je schouders:  dat zij tot steun mogen zijn.
Gezegend je lippen:  dat zij troost mogen spreken
Gezegend je handen:  dat zij leven mogen ontvangen en doorgeven
Gezegend je voeten:  dat zij vrede mogen brengen waar ze gaan.

Laat ons zo gaan, de wijde wereld, met de droom van verbondenheid op ons netvlies gebrand.
Laat ons gaan in de naam van de Eeuwige die we noemen
Vader, zoon en goede geest

Slotlied za: De Geest des Heren heeft – zo: Jij die voor alle namen wijkt