De kunst van bescheidenheid

San Salvatorgemeenschap 27 – 28 aug 2016
Thema: De kunst van bescheidenheid
Voorganger: Ard Nieuwenbroek

Openingslied: Uit uw hemel zonder grenzen

Welkom
Welkom iedereen. Voor jou die hier gekend en bekend is. Voor jou die hier nog onbekend is. Voor iedereen die in dit uur op zoek is naar zichzelf, naar anderen en naar dat ongrijpbare grote verlangen dat we ook wel God noemen. Het leven levend: tastend en dwalend. In een vurig verlangen naar heelheid, naar liefde, naar verbinding. Een verlangen dat zo ontembaar in ons voelbaar is. Laten we vandaag het leven vieren in alles wat dat leven ons te bieden heeft. Stil zijn is daartoe een goed begin en brengt ons misschien even dichter bij onszelf.
Stilte

Gebed
Eeuwige,
Vanuit de stilte van ons hart willen we ons open stellen voor jouw woorden en jouw nabijheid. Zoekend naar de bebronning van ons soms weerbarstige leven. Zoekend naar de heelheid van het bestaan. Zoekend naar wat ons vrede en licht brengt in onszelf. Zoekend naar de betekenis van bescheiden zijn.
Wees ons nabij, zo nabij als het maar kan. Want jouw zijn is een onuitputtelijke bron van inspiratie en leven. Een bron die jij ons gegeven hebt om uit te drinken. Voor het leven en vanuit het leven.
Nu, straks en ooit.
Lied: Onhoorbaar onzichtbaar

Inleiding op de lezingen
Het thema van deze viering is ‘ De kunst van bescheidenheid’ . In het Evangelie lezen we hoe Jezus als genodigde op een feestelijke maaltijd het feest een beetje lijkt te bederven door mensen op hun plaats te zetten. Zo het verschil aan te geven tussen bescheiden en onbescheiden gedrag. De eerste lezing is van de hand van Marianne Williamson, een Amerikaans spiritueel leraar.

1e lezing van Marianne Williamson
Onze grootste angst is niet dat we onvolmaakt zijn. Onze grootste angst is dat we mateloos krachtig zijn. Het is ons licht, niet onze schaduw die ons het meest beangstigt. We vragen onszelf: wie ben ik om briljant te zijn, prachtig, talentvol, fantastisch? Maar, wie ben jij om dat niet te zijn? Je bent een kind van God. Je onbelangrijk voordoen bewijst de wereld geen dienst. Er is niets verlichts aan je klein te maken opdat andere mensen zich bij jou niet onzeker zullen voelen. We zijn allemaal bedoeld om te stralen als kinderen. We zijn geboren om de glorie van God die in ons is, te openbaren. Die is niet alleen maar in sommigen van ons, die is in iedereen! En als wij ons licht laten stralen, geven we andere mensen toestemming hetzelfde te doen. Als wij van onze eigen angst bevrijd zijn, bevrijdt onze aanwezigheid vanzelf anderen.
Lied: Niet op een troon van alleen

2e lezing uit Lucas 14, 7-11
Op een dag ging Jezus naar het huis van een belangrijke farizeeër. Jezus was daar uitgenodigd voor een maaltijd. Het was sabbat en iedereen lette goed op Jezus. Jezus zag dat de andere gasten de beste plaats aan tafel uitzochten. Daarom gaf hij hun dit voorbeeld: ‘ Als je uitgenodigd wordt voor een feestelijke maaltijd, ga dan niet op de beste plaats zitten. Want er kan een gast komen die belangrijker is dan jij. Als jij dan op de belangrijkste plaats zit, komt de man die het feest geeft naar jou toe. En jij zal zeggen:’ Je moet opstaan voor mijn andere gast!’. Dan moet jij op de slechtste plaats gaan zitten, en lacht iedereen je uit. Als je uitgenodigd wordt, kun je beter op de slechtste plaats gaan zitten. Want dan komt de man die het feest geeft naar jou toe met de woorden: ‘ Beste vriend, kom hier op een betere plaats zitten!’. Dan zullen alle andere gasten zien hoe jij gewaardeerd wordt. Want God zal iedereen die zichzelf geweldig vindt, onbelangrijk maken. En juist mensen die zichzelf niets waard vinden, die zal God belangrijk maken’
Lied: Het woord dat ik jou geef

Overweging
Bescheidenheid siert de mens. Een volkswijsheid die op vele Delftsblauwe tegeltjes terug te vinden is. Het Evangelie van vandaag zou er zomaar bij kunnen passen. De slechtste plaats aan tafel uitkiezen wordt beloond met uiteindelijk de beste plaats. Op het eind wordt de evangelietekst nog zwart-witter: God zal iedereen die zichzelf geweldig vindt, onbelangrijk maken. Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik zomaar een paar mensen op kan noemen waar een lesje in bescheidenheid op zijn plaats zou zijn. Een van de bekendste voorbeelden van nu is Donald Trump die zijn onbescheidenheid combineert met ongehoorde splijtende en discriminerende teksten. Vermoedelijk zijn we het in die zin wel eens met de strekking van het Evangelie, zoals ik die begrijp: een mens wint aan levenskwaliteit voor zichzelf en anderen als bescheidenheid in doen en laten een levenskenmerk is. Bescheiden leven is dan ruimte geven aan anderen. Oprechte belangstelling hebben voor wat een ander vindt, zonder meteen een vurige discussie aan te gaan waarin je het eigen gelijk wilt behalen. Maar daarnaast ook ruimte geven aan het milieu. Kun je ook bescheiden leven door een onsje minder vlees te eten? Of een tweedehands auto te kopen in plaats van een spiksplinternieuwe? Een keer de trein pakken in plaats van de comfortabele auto? Er geen gewoonte van maken om bij iedere maaltijd twee glazen wijn te drinken? Ja, zo krijgt bescheidenheid een bredere betekenis. Die past bij wereldburger zijn.
Na deze positieve bloemlezing over bescheidenheid wil ik vandaag ook een andere kant belichten. Die ik niet in het Evangelie van vandaag tegenkom. Maar wel in de Bijbeltekst Sirach (20-22), waar wordt geschreven: ’Menigeen richt zichzelf ten gronde door te grote bescheidenheid’ . Laten we eens aandacht geven aan zoveel mensen, misschien nu ook onder ons, die zo bescheiden zijn dat ze zichzelf en anderen tekort doen. Belemmerde bescheidenheid zou je dat kunnen noemen. Soms wordt die houding ook gevoed door hoe de samenleving op ons inwerkt. Betty van de Berg is lid van onze gemeenschap en vanaf haar geboorte blind. Zij vertelt ons nu hoe de samenleving haar vaak onbedoeld oproept om belemmerd bescheiden te zijn.
Graag wil ik iets vertellen over hoe in mijn leven bescheidenheid af en toe tot last is. Als blind mens ben je op heel veel momenten en in heel veel situaties afhankelijk van andere mensen. Ik persoonlijk vind dat vaak lastig. Wil een ander niet tot last zijn. Daarin ben ik misschien af en toe te bescheiden. Daarnaast gebeurt er soms ook iets anders. Als ik iets durf te vragen, of kritisch durf te zijn over wat niet goed gaat, dan hoor ik regelmatig dat ik niet al te veeleisend moet zijn. Dat ik als blinde natuurlijk mag rekenen op anderen maar dat ik daarin ook mijn plaats moet weten. Soms hebben mensen daarin wel gelijk. Soms niet. Een nadeel is dat ik hierdoor steeds minder vaak iets durf te vragen. Ik word er misschien overdreven bescheiden van.
Belemmerende bescheidenheid. Betty deelde net met ons hoe de maatschappij daarin van invloed kan zijn. Er zijn natuurlijk ook andere invloed bronnen. Zo is er bij veel mensen met dit soort bescheidenheid een gebrek aan zelfvertrouwen. Er is dan angst iets verkeerd te doen en uitdagingen worden vermeden. Het liefst maak je jezelf zo onzichtbaar mogelijk en wil je niet opvallen. Sommigen zeggen dan tegen je: wat ben je toch heerlijk bescheiden! Niet beseffend dat je manier van leven niet wordt gevoed door bescheidenheid maar er juist door wordt belemmerd. Die heeft een andere oorzaak. Vanuit een negatief zelfbeeld denk je negatief over jezelf. Je neemt nauwelijks initiatief, bent niet trots op wat goed is gegaan en maakt persoonlijke successen kleiner. Je bent te vaak overdreven kritisch op jezelf en bent meestal ontevreden. Voor de buitenwereld zijn dit bescheiden mensen die niet op enige voorgrond treden. Ik ben er vrij zeker van dat Jezus dit niet bedoelde toen hij bij de maaltijd sprak over bescheidenheid. Nee, ik denk dan eerder aan de woorden uit de eerste lezing waar Marianne Williamson ons aanmoedigt ons licht te laten stralen. We zijn geboren om de glorie van God, die in ons is, te openbaren. Die niet alleen is weggelegd voor sommigen van ons, die is in iedereen. Laten we in alle bescheidenheid stralen, als kinderen in de zon en het licht van het leven.
Geloofslied: Licht dat ons aanstoot

Tafel wordt klaargemaakt en er wordt gecollecteerd.

Voorbeden
Eeuwige,
Leer ons onze talenten te erkennen
Geef ons dat we ze in bescheidenheid durven uit te graven
Dat we de kans krijgen ze te ontplooien

Heer ontferm U

Eeuwige,
Geef ons dat we dankbaar zijn voor onze gaven
Maak dat we in staat zijn ze ook bij anderen te zien
Geef ons dat wij van anderen kunnen ontvangen
En zo elkaar gelukkig maken

Heer ontferm U

Eeuwige,
Wees politieke leiders nabij. Opdat ze in alle bescheidenheid zichzelf onvoorwaardelijk en zonder eigen belang kunnen geven aan wie hen leiding hebben gegeven.

Heer ontferm U

Eeuwige,
Geef ons en anderen mensen die ons bescheiden delen en geven kunnen en willen ontvangen. Dat ze luisteren en niet oordelen. We bidden ook om inspiratie voor alle managers in de zorg. Opdat ze mensen die aan hun zorg zijn toevertrouwd niet zullen zien als een object maar steeds als een uniek levend mens.

Heer ontferm U

Eeuwige,
Onze gedachten gaan vandaag ook uit naar de intenties, zoals verwoord in ons intentieboek. Ook gedenken we vandaag onze lieve overledenen. Vandaag noemen we bij naam. Opdat we hen, en alle anderen, niet vergeten maar weten in jouw omhullende warmte, vol liefde.

Heer ontferm U

Tafelgebed
Alomzijnde, moeder en vader van ons mensen: wij danken jou voor de schoonheid van de aarde, voor de wind en de zon, voor de geuren en de regen, voor de kleuren en de wolken, voor de dieren en de planten, voor de mensen om wat ze zijn en om hoe ze zijn,
allemaal verschillend, mooi op hun eigen manier. Wij danken jou voor Jezus. Door hem leren wij jou kennen: door hoe Hij ons bescheiden heeft voorgeleefd, door wat hij zei en deed. Hij leefde ons voor dat liefde het grootste gebod is, dat liefde de basis vormt van echte gemeenschap. Zijn spoor is onuitwisbaar, zijn geest in ons is niet te doven.
Want op de laatste avond van zijn leven, heeft hij ons zijn lijf en ziel voor eeuwig gegeven. In het bijzijn van zijn vrienden heeft hij brood genomen, dankte jou voor het brood, brak het en deelde het aan zijn vrienden met de woorden: ‘Neem en eet van dit brood, dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’ Hij nam een beker, sprak een dankgebed,
en zei tot zijn vrienden: ‘Drink hieruit en proef van mijn liefde, zodat mijn vreugde in jullie zal zijn en haar volheid bereikt. Heb elkaar lief, zoals ik jullie heb lief gehad.’ Zo is Hij voor ons levend brood geworden, zo delen wij ons gebroken leven, om ten volle mens te zijn.

Alomzijnde, voed in ons het respect voor alle mensen, geschapen naar jouw beeld, die in velerlei aard en afkomst de aarde bewonen en bewerken. Laat in ons het besef groeien
dat wij geen gemeenschap zijn waar het recht van de sterkste geldt, waar vastgehouden wordt aan oude wetten, waar geen plaats is voor andersdenkenden. Laat ons met de hulp van jouw geest een gemeenschap zijn van bescheiden mensen in beweging, vol ruimte en openheid voor elkaar. Raak ons met jouw liefdesvuur. Verfris ons, doe ons herleven in het doen van gerechtigheid. Laten wij elkaar tot brood worden, brood van vrede en liefde, zodat wij elkaar niet loslaten.

Laat ons daartoe bidden
met de woorden die Jezus ons geleerd heeft:
Onze Vader

Vredeswens
Vredeslied: God is die goed is

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn.
Communielied: Hij brak het brood

Slotgedachte van Roeland Schweitzer
Zweven tussen uitersten
Bestaat mooi dankzij lelijk? Is er goed dankzij kwaad? Iets en niets brengen elkaar voort. Moeilijk en makkelijk vullen elkaar aan. Lang en kort nemen elkaar de maat. Hoog berust op laag. Toon en volume bepalen de harmonie. De eersten zullen de laatsten zijn. Daarom kun je handelen door te wachten. Je kunt praten door te zwijgen. Leven zonder te nemen. Genieten zonder te bezitten. Werken zonder te heersen. Handelen zonder te verstoren. Dan maak je deel uit van de rivier.

Zegenwens
Mogen wij voor elkaar een zegen zijn, bij alles wat ons te doen staat, alles wat we beleven mogen, alles wat ons overkomt. Mogen wij voor elkaar een zegen zijn, in het leven dat we samen delen, zo kwetsbaar als het is. Dan zal de Eeuwige ons zegenen in zijn Naam, de naam van de vader, de zoon en de heilige geest.
Amen

Slotlied: In ’t laatste van de dagen