Toneel Gevaarlijke namen

Aanvang: 25 november 2021 om 20:30 uur

Gevaarlijke namen, het drama van Srebrenica

De Vredesweek was dit jaar van 18 tot en met 26 september. Op 16 september ging het toneelstuk Gevaarlijke namen, geregisseerd door Boy Jonkergouw, in première in theater Zuidplein in Rotterdam, op 21 september werd het twee keer opgevoerd in de Stadsschouwburg van Utrecht. Daarna maakt het stuk een landelijke tournee; op donderdag 25 november is het te zien in Perron-3 in Rosmalen. 

Het is het drama van Srebrenica door de ogen van een overlevende én een Dutchbatter. Voor het eerst worden beide perspectieven uitgebreid belicht in één voorstelling. Alma Mustafic’ was 14, toen haar vader Rizo in de genocide werd vermoord. Raymond Braat was 20, toen hij als Dutchbatter onder toeziend oog van Serviërs de mannen van de vrouwen scheidde, waarna de mannen werden gedood. Nu staan ze – met de acteurs Mike Weerts, Jolijn Henneman en Karen Sibbing – samen op het podium. Hoewel Alma en Raymond de verschrikkingen vanuit verschillend perspectief bezien, delen ze gezamenlijk de vraag: “Hoe heeft dit kunnen gebeuren?”.

Het is een historisch verhaal over gewone mensen, de waanzin van de haat en hoe de genocide van Srebrenica zesentwintig jaar later nog steeds hun leven en dat van vele anderen tekent.

Fragmenten uit ‘Gevaarlijke namen’:

Ray: “Het gaat nu beter met mij, sinds twee jaar. Twee jaar geleden ingestort. Ik ben zo’n SS’er, zei ik tegen mijn vrouw. Keken we naar zo’n nazifilm, dan dacht ik: kijk, zie je die SS’er… zo was ik ook. Jij gaat naar links. Jij gaat naar rechts. En ik heb staan lachen. Ik heb gelachen, op het moment dat… Het interesseerde me niet. Ik voelde er niks bij. Ik wist dat die vermoord werden… en het interesseerde me niet. Toen. En ik was 20 jaar. Ik weet niet hoe ik ermee om moet gaan. Hoe ik ooit weer van mezelf kan houden. En dat is mijn grootste schaamte. Ik heb me zo lang zo diep geschaamd. Dat ik er niet meer wilde zijn.”

Alma: “Ik heb er veel over nagedacht. Of ik het wel wilde. Met een Dutchbatter op het podium. Ik hoor ze dan zeggen. Ik heb ptss. Of ik heb dit of dat. En dan denk ik aan de ene kant: wat erg. Maar er is ook een stuk in mij dat denkt: serieus, moet ik nou medelijden met jou hebben? Luister vriend, Ik heb 22 familieleden verloren. Wie ben jij om ptss te hebben? En dan komt er weer zo’n Dutchbatter op tv en dan denk ik: prima. Maar kunnen we het nu ook een keer over de slachtoffers hebben?”

‘Gevaarlijke namen’ wordt gemaakt door Boy Jonkergouw Theaterproducties uit Tilburg, in samenwerking met Het Zuidelijk Toneel en Pax. Dat ontwikkelde met Dutchbat-veteranen en nabestaanden lesmateriaal bij de voorstelling. Pax ziet het als haar missie om een bijdrage te leveren aan inclusief onderwijs, dat recht doet aan de diversiteit van de samenleving.

Ton de Coster

Bron: Pax Magazine #3, herfst 2021.