Voorbij het eigen gelijk

SAN SALVATORGEMEENSCHAP 5 september 2020

Voorbij het eigen gelijk| Voorganger: Franneke Hoeks 

Melodiek o.l.v. Hans Waegmakers |Piano: Coby Wagemans | Dwarsfluit Maria Werner

Openingslied

Hier wordt een huis voor God gebouwd, waar mensen samenkomen en waar hijzelf aanwezig is om onder ons te wonen.
Hier wordt een boek opengelegd en klinken goede woorden
van God die van de mensen houdt en die naar ons wil horen.
Hier wordt een tafel aangericht om Jezus te gedenken
die voor ons leven en geluk zich weg heeft willen schenken.
Hier delen wij het levensbrood en worden nieuwe mensen:
de aarde wordt een vredeshuis, vervuld van oude wensen.

Welkom

Dag lieve mensen. Fijn dat we hier in dit huis samen kunnen komen. Een samen wat er door regels anders uitziet of aanvoelt, maar wat misschien wel kostbaarder is dan ooit. Samen met elkaar vullen we dit uur deze ruimte met goede woorden, met verhalen en liederen. We maken ruimte voor de Eeuwige. We staken de San Salvator kaars aan met licht van de paaskaars van de Grote Kerk als teken dat God met ons is waar we ook zijn.

De verhalen die vandaag op het rooster staan gaan over leren luisteren, over verantwoordelijkheid en over het goede doen. We lezen vandaag een tekst uit boek Ezechiël waarin wordt opgeroepen een andere weg te gaan. In het tweede verhaal krijgen we van de Rabbi zelf, les in conflicthantering.

Ik mag vandaag voorgaan in deze viering. Dat doe ik vandaag samen met Ria van Luijk en Maria Hoitink. Met het invullen van de zaterdagavonden en het werken met nieuwe regels, moesten we een beetje passen en meten en het kwam zo uit dat ik hier vanavond weer mag staan. Dat zal echt niet iedere zaterdag zo zijn!

We zingen niet mee. Dat is voor nu de regel. De tekst van de liederen vindt u in de hand-out. De teksten zijn vaak prachtig, dus laat tekst en muziek tijdens de liederen door u heen stomen.

Soms stuit je in het voorbereiden van een viering op schat. Naast oude testament en nieuwe testament wordt in het oecumenisch leesrooster ook een psalm genoemd. De psalm van vandaag is mooi, heel mooi. Een bede om inzicht en wijsheid.  Laat ons door het samen bidden van deze psalm woorden ruimte maken voor de stem van Eeuwige.

GEBED

Wijs mij, Eeuwige, de weg van uw wetten,
dan volg ik die tot het einde toe.
Geef mij inzicht, en ik zal uw wet volgen,
hem onderhouden met heel mijn hart.
Laat mij het pad gaan van uw geboden,
dat is mij het liefst.
Neig mijn hart naar uw richtlijnen
en niet naar winstbejag.
Houd mijn ogen af van wat leeg is,
laat mij uw wegen gaan,
en doe mij leven in gerechtigheid.
Amen.

Acclamatie

Herschep ons hart, heradem ons verstand. Dat wij elkaar behoeden en doen leven.
Maak ons tot uw gemeente. Wees de stem die ons geweten wekt. Verberg U niet, verberg u niet.

1E LEZING Ezechiël 33,7-11

Jou, mensenkind, heb ik als wachter aangesteld voor het volk van Israël. Als je mijn woorden hoort moet je hen namens mij waarschuwen. Als ik tegen een slecht mens zeg dat hij zal sterven, en jij zegt hem niet dat hij een andere weg moet inslaan, dan zal hij sterven door zijn eigen schuld, maar jou zal ik voor zijn dood ter verantwoording roepen. Maar als je hem gewaarschuwd hebt dat hij een andere weg moet inslaan en hij doet dat niet, dan sterft hij door zijn eigen schuld, maar jij zult het er levend afbrengen. Mensenkind, zeg tegen het volk van Israël: “Jullie zeggen: ‘Onze misdaden en onze zonden worden ons aangerekend en wij gaan eraan te gronde – hoe kunnen we dan nog blijven leven?’” Zeg tegen hen: “Zo waar ik leef – spreekt God, de Eeuwige –, de dood van een slecht mens geeft me geen vreugde, ik wil dat hij een andere weg inslaat en in leven blijft. Kom toch terug van de heilloze weg die jullie zijn ingeslagen, keer om, want waarom zouden jullie sterven, volk van Israël?”

Lied

Maak uw woord tot een kracht in ons midden, Heer.
Breng in ons dood bestaan een keer.

Zonder uw woord zou de aarde
In duister en chaos zijn.
Niemand kan wonen in een woestijn.
Breng in ons dood bestaan een keer.
Zonder uw woord blijven oren
gesloten en ogen blind:
niemand die sporen van vrede vindt.

Maak uw woord tot een kracht in ons midden, Heer.

Zonder uw woord blijven mensen
vreemden en harten dood:
Niemand blijft leven zonder dit brood.
Breng in ons dood bestaan een keer.

Maak uw woord tot een kracht in ons midden, Heer.
Breng in ons dood bestaan een keer.

2E LEZING  Matteüs 18, 15-20

Jezus sprak ‘Als een van je broeders of zusters tegen je zondigt, moet je die daarover onder vier ogen aanspreken. Als ze luisteren, dan heb je ze voor de gemeente behouden. Luisteren ze niet, neem dan een of twee anderen mee, zodat de zaak zijn beslag krijgt dankzij de verklaring van ten minste twee getuigen. Als ze naar hen niet luisteren, leg het dan voor aan de gemeente. Weigeren ze ook naar de gemeente te luisteren, behandel hen dan zoals je een heiden of een tollenaar behandelt. Ik verzeker jullie: al wat jullie op aarde bindend verklaren zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat jullie op aarde ontbinden zal ook in de hemel ontbonden zijn. Ik verzeker het jullie nogmaals: als twee van jullie hier op aarde eensgezind om iets vragen, wat het ook is, dan zal mijn Vader in de hemel het voor hen laten gebeuren. Want waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden.’

Acclamatie 

Een schoot van ontferming is onze God.
Hij heeft ons gezocht en gezien
zoals de opgaande zon aan de hemel.
Hij is ons verschenen
toen wij in duisternis zaten in schaduw van dood.
Hij zal onze voeten richten op de weg van de vrede.

OVERWEGING

Mijnheer Ezechiël, van beroep priester en profeet, wordt in 597 voor onze jaartelling als jonge man naar Babylon weggevoerd. In ballingschap wordt Ezechiël in een droomgezicht tot profeet geroepen.  In zijn profetieën spreekt deze priester/profeet aanvankelijk dreigende taal over de naderende ondergang van de vredestad Jeruzalem. Als je in gevangenschap wordt weggevoerd, kun je begrijpen dat iemand ook in ferme taal spreekt over wat er allemaal kan gebeuren. Wat je meemaakt kleurt je beleving, ook als je namens de Eeuwige spreekt. Gelukkig zit er in de teksten van Ezechiël ook een wending ten goede. De tekst die we vandaag met elkaar lazen, is een omslagpunt. In het tweede deel van de profetieën van Mijnheer Ezechiël gaat het over dromen en visioenen, over een goede afloop, over een God die met erbarmen naar zijn mensen omziet en ze niet laat vallen, nooit.

Maar dat goede leven, die weg van Eeuwige, vraagt ook iets van mensen, van ons. Mensenkind, ik heb jou als wachter aangesteld. Je hebt een verantwoordelijkheid naar anderen. De goede weg gaan is niet een daad van eenlingen. Die goede weg van recht en vrede ga je in gezamenlijkheid. En wachter zijn is niet elkaar met argusogen in de gaten te houden en als een soort politieagent alle mogelijke fouten in kaart brengen en die dan vervolgens van de daken schreeuwen. Zou het zo kunnen zijn dat wachter hier bedoeld wordt in de zin van aandacht hebben voor het grote goed. Wat moet er gebeuren opdat wij (jij, ik en zoveel anderen) die weg naar dat goede leven voor allen kunnen gaan?

Dat vind ik een lastige. Want wie ben ik om te oordelen over handel en wandel van anderen? Onze vriend en leermeester Jezus geeft ons vandaag een concrete handreiking.  De leerroute: wat te doen bij conflict in je gemeenschap. Ga eerst met de ander in gesprek: onder vier ogen. Als dat niet werkt, neem je een of twee mensen mee en ga je opnieuw het gesprek aan. Mocht deze stap nog geen effect bereiken ga dan met de hele gemeenschap in gesprek. Het valt op dat het in dit concrete stappenplan nergens gaat over wie gelijk heeft. Dat lijkt voor onze Rabbi minder relevant dan het werken aan de relatie.  We leven in een wereld waarin we geleerd hebben dat IK-ER-TOE-DOE.  Dat geldt ook voor wat ik vind. Uitgaan van eigen gelijk betekent vaak verharding van standpunten, uitsluiting en geweld. 

Soms maken kleine woordjes een wereld van verschil. Ook in het vertalen van teksten zie je dit terug. In de ene vertaling staat als uw broeder tegen u zondigt.  In andere vertalingen gaat het over zondigen in het algemeen. Het Jezus stappenplan is goed te begrijpen in het eerste geval. Als jou iets is aangedaan probeer je dat netjes op te lossen. Houd het klein en wees respectvol naar de ander. Dat klinkt simpel maar is vaak al moeilijk genoeg.

Als het erover gaat iemand aan te spreken die in het algemeen zondigt, wordt het nog complexer. Wie bepaald wat zondig, goed of slecht is? Jezus woorden zijn een pleidooi voor verantwoordelijk voor elkaar. De weg van recht en vrede is een weg die we samen gaan.  Durven wij met elkaar het gesprek aan te gaan als we het gevoel hebben dat het niet de goede kant op gaat?  Dat is ingewikkeld, maar o zo nodig. In kleine kring, maar ook als het gaat om grote maatschappelijke thema’s. De discussies rondom #me too, Black lives matter en viruswaarheid zijn verwarrend en ingewikkeld. Verharding en tegenstelling liggen op de loer.

Jezus wil ons voorbij die tegenstellingen en verharding op een andere mogelijkheid wijzen. Hij vertelt ons over een ander pad gaan. Niet de weg van het eigen gelijk, maar de weg van de minste durven zijn ook in wat ik vind. Het gaat er over dat we niet meteen een oordeel klaar hebben, maar om te proberen op een liefdevolle manier wachter voor elkaar te zijn. 

Als allerlaatste noodoplossing, als alle manieren om het gesprek gaande te houden op niets zijn uitgelopen, dan – aldus de wijze woorden van de Rabbi- dan moet je mensen behandelen als tollenaars of heidenen. Een hard oordeel? Nee. We kennen allemaal de verhalen dat Jezus optrok met tollenaars en heidenen. Dus zelfs als jet er niet uitkomt…. blijf elkaar ontmoeten, eet en drink met elkaar.

Hoe belangrijk onderlinge relaties zijn en hoe fundamenteel die verantwoordelijkheid voor elkaar is wordt duidelijk in de laatste verzen van de Evangelietekst. Wat we op aarde doen of laten heeft gevolgen voor de hemel. Hemel als de plek waar het visioen van recht en vrede waar wordt. Laat ons bouwen aan die hemel, hier op aarde, door keer op keer het gesprek aan te gaan vanuit de dappere houding dat we ons gelijk ook durven laten varen.

Geloofslied

Goed is dat je niet doet wat slecht
is niet achter oplichters aanloopt
niet met Ploert en Schender heult
niet je schouders ophaalt ‘ploert en schender,
ach zo is de wereld’.
Goed is dat je goede woorden overweegt en wil:
Heb je naaste lief die is als jij de vluchteling,
de arme, doe hen recht.
Prent ze in het hart van je verstand,
die woorden zeg ze voor je uit gezegend ben je
een boom aan stromen levend water vruchten
zul je dragen blad dat niet vergeelt het zal je goed gaan.
Oplichter, ongezegend zal je zijn.
Een storm steekt op je waait de leegte in.

Tafel van breken en delen

MUZIEK

VOORBEDE

God van recht en vrede, we bidden voor al die plekken in de wereld waar spanningen hoog oplopen. Dat verharding niet regeert, maar mensen durven zoeken naar wat ons met elkaar verbindt.

Gij hart, Gij bron van leven, ontferm U over ons.
Gij adem, ziel van mensen, ontferm U over ons.

God van verantwoordelijkheid en verbinding, we bidden om toenadering van groepen die lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan. Dat er een ruimte ontstaat voorbij het eigen gelijk waarin toenadering mogelijk is.

Gij vuur dat voor ons uittrekt, ontferm U over ons.
Gij vlam, Gij licht in mensen, ontferm U over ons.

God van goedheid en liefde, we bidden voor de momenten waarop we zelf steken lieten vallen en niet genoeg ruimte hadden om een ander te horen. Dat we de minste durven zijn.

Gij woord dat door ons mens wordt, ontferm u over ons.
Gij stem in ons geweten, ontferm U over ons.

God van leven voorbij de dood we bidden hier voor iedereen die ziek is. We staan stil bij mensen van wie we afscheid moesten nemen.

Koester de namen die wij hier gedenken.
Dat zij geborgen zijn in uw genade,
dat zij gekend zijn bij U en bij ons.
Laat de zon van uw aangezicht over ons opgaan,
zegen ons allen met het licht van uw ogen.
Zie met ontferming naar onze aarde,
oud in uw hoede wie haar bewonen.
Houd ons omsloten, thuis in uw zegen.

TAFELGEBED

Jij, die we aarzelend God noemen, al eeuwen trachten wij jouw ‘zijn’ te doorgronden met woorden, liederen en gebaren.
Wij hebben jouw ‘zijn’ een naam gegeven.
Maar jouw ‘zijn’ is niet te doorgronden God, jij bent altijd meer dan wij van jou weten of vermoeden.
Wij kunnen jou niet vasthouden met onze woorden
en onze ogen zijn niet in staat jouw aangezicht te zien.
Maar in Jezus heb jij je laten zien, zijn spoor is onuitwisbaar,
zijn geest is niet te doven.

Die in de avond voor zijn dood  aan tafel zat met zijn vrienden,
brood nam, zijn dank uitsprak,  het brak en deelde met de woorden:  ‘neemt en eet,  dit is mijn leven,  mijn liefde voor jullie gegeven.’

Ook de beker liet Hij rondgaan: ‘Drinkt hieruit, allemaal,
dit is mijn bloedeigen leven, dat hemel en aarde verbindt.
Denk aan mij, wanneer je hieruit samen drinkt in mijn naam.’

Aangevuurd door zijn Geest vinden woorden en mensen elkaar, vinden wij elkaar. Samen gaan ze wegen  om het onrecht te keren, hun handen staan klaar  om te breken en te delen  wat het leven biedt.
Zo groeit zijn rijk onder ons, wordt zoeken een hoopvolle tocht naar een land van licht en leven. Daarom bidden wij met zijn woorden

ONZE VADER

VREDESWENS

VREDESLIED 

Gij die uw naam hebt uitgeroepen in ons gezicht
Ga mee in ons midden, maak ons uw eigen
Houd ons gaande tot waar het land gaat
Waar Gij zijt alles in allen, liefde sterker dan de dood.

UITNODIGING AAN DE TAFEL VAN BROOD EN WIJN

LIED Tafel der armen

Wat in stilte bloeit, in de luwte van tuinen, onder de hete zon op de akker, heeft Hij bestemd voor de tafel der armen.
Aardekracht, zonkracht is Hij, licht in mensen, dat wij elkaar verblijden en doen leven, brood van genade worden, wijn van eeuwig leven.
Maar wie niets hebben, wie zal hen hieraan deel geven? En die in weelde zwelgen en van niets weten, wie zal hen naar gerechtigheid doen verlangen?
Aanschijn der aarde, wie zal jou vernieuwen? Hij die alles zal zijn in allen, heeft ons bestemd om aarde, jouw aanschijn te vernieuwen.

GEBED – Samen

Wij danken u
dat wij hier samen
mogen luisteren naar uw stem
die ons meeneemt
naar een wereld van recht en vrede
dat U ons brood schenkt voor onderweg
en wijn om nu al de toekomst te vieren.

MEDEDELINGEN

•          U kunt tot 10 september kopij inleveren voor de Salvatoriaan. Stuur uw bijdrage naar salvatoriaan@sansalvatorgemeenschap.nl

•             Volgend weekend is er een bijzondere viering op YouTube. Piet Reesink, Marian Veenker, Marcel van der Maeden en José Vos hebben een uitdagende viering gemaakt waarin we de overeenkomsten tussen de grote religies met elkaar gaan ontdekken.

•             Op zaterdag 19 september komen we hier weer bij elkaar en John Parker zal dan voorgaan.

•             Denk aan de collecte bij het verlaten van deze ruimte!

SLOTGEDACHTE

Twee goede vrienden bleven maar ruzie maken. Een van hen ging raad vragen aan een bekende wijze man. Nadat hij geluisterd had, zei de wijze: ‘Je moet leren luisteren naar je vriend.’ De man kwam een maand later opnieuw bij de wijze man en zei: ‘Ik heb goed geluisterd naar alle woorden die mijn vriend heeft gezegd.’ Toen zei de wijze man met een glimlach: ‘Ga nu naar huis en luister ook naar elk woord dat hij niet heeft gezegd.’

ZEGENWENS

Vanuit het vertrouwen dat Gij met ons gaat
gaan wij op onze beurt op weg
als mensen die het goede willen doen
om zo de hemel op aarde waar te maken.
Wij gaan in de voetsporen van Jezus, Messias
en weten ons gezegend en gedragen
door de naam van de eeuwige
die we kennen als vader/moeder, zoon en heilige geest.
Amen

SLOTLIED 

Wie mag te gast zijn in uw tenten, wonen zelfs in uw huis hoog in de bergen uitzicht wijd?
Doe recht, spreek waarheid, laster niet, hebt Gij gezegd. Wees trouw, verloochen niet je naaste die een mens is zoals jij, geef wat je geven kan, zegt Gij.
Gezegend om uw woord, gezegend om uw naam “Ik-zal-er-zijn”. Gezegend om uw woord, gezegend om uw naam “Ik-zal-er-zijn”

www.sanlvatorgemeenschap.nl