Kiezen voor Hebben of Zijn

KIEZEN VOOR HEBBEN OF ZIJN
Viering 7 april 2019 week 5 van vasten
voorganger: Maria van den Dungen

OPENINGSLIED: …Dit huis is een huis

Welkom iedereen die hier is.
Fijn dat u er voor hebt gekozen om een uur het drukke bestaan achter u te laten, om samen te luisteren naar de oude verhalen, om te zingen en te bidden in deze vastentijd.
Mag dit uur ons brengen wat we ervan hopen, zodat we straks verrijkt naar huis kunnen gaan.
Passiezondag, nog 2 weken tot Pasen. Het verhaal van Ruth, dat we deze vasten volgen nadert zijn ontknoping.
Het is een troostboek – ook voor ons -vol hoop dat het licht altijd door het duister kan breken. ( leonard Cohen: There is a crack)

In het evangelie verhaal gaat het net als in dit laatste hoofdstuk van Ruth over een keuze tussen materie en de medemens, een keus tussen Hebben en Zijn.
Maar eerst stemmen we ons af op een andere dimensie.

Gebed
Jij die ons behoedt en draagt,
wees bij ons dit uur.
Laat ons jouw adem voelen
in woorden die verlichten
en gedachten die bevrijden.
Jij, kent ons verlangen naar echt geluk
Laat ons dat niet zoeken in geld en aanzien,
maar in de liefde van de naaste.
Geef ons uitzicht en toekomst
in dit uur van samenzijn rond jouw woord
en rond de tafel van breken en delen.
Dat we jou en elkaar erin mogen herkennen.
Amen

Acclam: Wek mijn zachtheid

Eerste lezing: Ruth, hoofdstuk 4,
Boaz was intussen naar de poort gegaan en daar gaan zitten. Toen kwam de man voorbij van wie hij gesproken had – zijn naam is niet van belang – en hij zei: ‘Kom hier even bij me zitten.’ Ook vroeg Boaz de tien stadsoudsten om plaats te nemen. Toen zei hij tegen de man die ook als losser kon optreden: ‘Het stuk land van onze broeder Elimelech wordt door Noömi, die teruggekeerd is uit Moab, verkocht. Ik meen dan ook u het volgende te moeten meedelen: U kunt het stuk land kopen ten overstaan van de hier aanwezigen en de oudsten van het volk. Als u van plan bent uw rechten te doen gelden, dan kunt u dat doen, zo niet dan moet u mij dat laten weten. U bent de eerste die hiervoor in aanmerking komt, en ik kom na u.’ ‘Ik zal mijn rechten doen gelden,’ zei de man.
Daarop zei Boaz: ‘Wanneer u het stuk land koopt van Noömi, koopt u het ook van Ruth, de weduwe uit Moab, en zal de naam van haar overleden man voortleven op zijn land.’
Toen zei de man: ‘Dan kan ik mijn rechten niet doen gelden, want dat zou ten koste gaan van mijn eigen familiebezit. Neemt u het maar van mij over, want ik kan het me niet veroorloven. Koopt u het land maar!’ en hij trok zijn sandaal uit. (Het teken dat men zijn sandaal uittrok en die aan de ander gaf maakte destijds zo’n koop of ruil rechtsgeldig in Israël.)
Daarop sprak Boaz tot allen die daar waren: ‘U bent er vandaag getuige van dat ik van Noömi het gehele bezit van Elimelech en dat van Kiljon en Machlon koop.10Daarmee neem ik ook Ruth tot vrouw, de Moabitische, de vrouw van Machlon, om de naam van haar overleden man te laten voortleven op zijn land. Zo zal zijn naam niet verloren gaan bij zijn verwanten en de inwoners van de stad. U bent daar vandaag getuige van.
‘Ja,’ zeiden de oudsten en allen die bij de poort aanwezig waren, ‘daarvan zijn wij getuige. De HEER geve dat de vrouw die in uw huis komt zal zijn als Rachel en Lea, die beiden het huis van Israël groot hebben gemaakt, zodat ook u groot zult zijn in Efrata en uw naam in Betlehem zal voortbestaan. Moge uw huis worden als het huis van Peres, de zoon van Tamar en Juda, en wel door de kinderen die de HEER u bij deze jonge vrouw zal geven.’
Daarna nam Boaz Ruth bij zich, zij werd zijn vrouw, en hij sliep met haar. De HEER liet haar zwanger worden en ze baarde een zoon. De vrouwen zeiden tegen Noömi: ‘Geprezen zij de HEER, die jou vandaag iemand gegeven heeft die voor je zorgen zal. Moge zijn naam in Israël blijven voortbestaan! Hij zal je je levensvreugde teruggeven en je onderhouden als je oud bent, want je schoondochter, die je liefheeft en die meer waard is dan zeven zonen, heeft hem gebaard.’ Noömi nam de jongen op haar schoot en bleef hem vanaf dat moment verzorgen. De buurvrouwen gaven hem zijn naam. ‘Noömi heeft een zoon gekregen,’ zeiden ze, en ze noemden hem Obed. Hij is de vader van Isaï, die de vader werd van Koning David.

Tussenzang za: Wees hier aanwezig / Zo: Is een mens trouw

Evangelie Lucas 20,9-19
Hij vertelde de menigte de volgende gelijkenis: ‘Een man legde een wijngaard aan en verpachtte die aan wijnbouwers, waarna hij voor geruime tijd op reis ging. Na verloop van tijd stuurde hij een knecht naar de wijnbouwers, die het deel van de oogst dat de eigenaar toekwam in ontvangst moest nemen. Maar de wijnbouwers ranselden hem af en stuurden hem met lege handen weg. Daarna stuurde hij een andere knecht. Ook die werd afgeranseld, en nadat ze hem hadden vernederd stuurden ze ook hem met lege handen weg. De eigenaar stuurde toen een derde knecht, maar ook die werd afgetuigd en de wijngaard uitgegooid.
Toen zei de eigenaar van de wijngaard: “Wat moet ik doen? Ik zal mijn geliefde zoon naar hen toe sturen, voor hem zullen ze toch wel ontzag hebben.” Toen de wijnbouwers hem zagen, overlegden ze met elkaar en zeiden: “Dat is de erfgenaam! Laten we hem doden, dan is de erfenis voor ons.” En ze gooiden hem de wijngaard uit en doodden hem.
Wat zal de eigenaar van de wijngaard nu met hen doen? Hij komt zelf, doodt de wijnbouwers en geeft de wijngaard aan anderen.’ Toen de mensen dit hoorden, zeiden ze: ‘Dat nooit!’ Maar hij keek hen aan en vroeg: ‘Wat betekent dan wat er geschreven staat: “De steen die de bouwers afkeurden is de hoeksteen geworden”? Iedereen die over die steen struikelt zal gebroken worden, en iedereen op wie die steen valt zal worden verpletterd.’
De schriftgeleerden en hogepriesters, die wisten dat Jezus deze gelijkenis met het oog op hen verteld had, wilden hem op dat moment laten grijpen, maar ze waren bang voor de reactie van het volk.

Acclam. za: Voor kleine mensen / zo: God geef de mens

Overweging:
Wat een verschil tussen de beide lezingen van vandaag. Het verhaal van Ruth neemt een keer ten goede, het evangelieverhaal daarentegen is vol geweld.
Vorige week miste u misschien het spannende deel van het verhaal van Ruth, die op aandringen van haar schoonmoeder Noömi, ’s nachts zonder kleren aan de voeten van Boaz ging liggen. Toen hij wakker werd, vroeg ze hem om als losser op te treden voor haar schoonmoeder en haar. Een losser is een familielid dat ervoor kan zorgen dat de bezittingen van een overledene behouden blijven voor de familie en de diens naam voortleeft. Boaz beloofde zijn best te doen en daar begint vandaag ons verhaal.
In de stadspoort, het sociale hart van de stad, heeft Boaz een ontmoeting geregeld met een man, die meer verwant is aan Noomi. Hij vraagt deze man, meneer Dinges, want zijn naam wordt niet genoemd, of hij belangstelling heeft voor haar grond. Ja die wil hij wel. En wil hij ook de grond van haar zonen, maar dan moet hij wel Ruth trouwen. Want dat houden de sociale wetten (uit Deuteronomium) van die tijd in, hij moet zo als losser optreden. Nou dat wil hij niet, dat is niet voordelig want als Ruth kinderen zou krijgen erven die de grond en niet zijn eigen kinderen. Dat risico wil hij niet lopen, ook al was Ruth in haar huwelijk 10 jaar kinderloos gebleven. En misschien speelde mee dat ze een Moabitische was, vrouw van een volk dat men moest mijden. De man trekt zijn sandaal uit als teken, dat hij het land niet zal betreden, dus afziet van de koop.
Natuurlijk kan hij dit doen, maar hij blijft in ons geheugen als een bange man, die vooral bezig is met zijn eigen belang en zich niet wil binden. Een onvruchtbaar leven, zelfs zijn naam is vergeten.
Boaz is een man uit een stuk, zijn naam betekent: hij laat niet in de steek, en dat is precies wat hij in dit verhaal betekent. Hij slaat acht op die allochtone vrouw, die haar kost bijeen moet scharrelen, die genadebrood moet eten, want er was toen nog geen voedselbank. Als hij haar beter leert kennen is hij zelfs bereid losser te zijn en haar tot vrouw te nemen.
Maar de echte ster in dit verhaal is Ruth, zij is degene, die in dit verhaal echte keuzes maakt om haar leven betekenis/ inhoud te geven. Zij kiest ervoor om haar familie, haar land en alles wat vertrouwd was achter zich te laten om met haar schoonmoeder mee te gaan naar Bethlehem. Wetend dat ze altijd als vreemdelinge zal worden beschouwd, dat haar armoede wacht; ze gaat niet voor haar persoonlijk geluk, maar uit trouw aan haar overleden man en zijn moeder. Maar anders dan Noomi wacht ze niet af in Bethlehem, ze gaat aren lezen en van de opbrengst eten ze samen rood.
Als alles geregeld is wordt Boaz gefeliciteerd door de mannen bij de stadspoort, zij wensen hem toe dat zijn naam groot zal blijven in Israel, dat zijn vrouw zal zijn zoals Lea en Rachel, de beide vrouwen van Israëls stamvader Jacob en dat Ruth hem kinderen zal geven.
Ruth raakt zwanger en de vrouwen zeggen na de bevalling tegen Noomi: je schoondochter, die je liefheeft en die meer waard is dan zeven zonen heeft een zoon gebaard, die voor je zorgen zal. De geboorte van Obed is het antwoord van JHWH. op de wijze waarop Ruth haar keuzes heeft gemaakt: niet ten bate van haarzelf maar voor haar naasten. Het genadebrood dat ze moest eten is veranderd in brood van genade.
Noomi neemt het kind op schoot en lijft het daarmee als het ware in bij het joodse volk. Dat is belangrijk want als slot volgt de geslachtslijst en Obed is daarin opgenomen als de grootvader van koning David; van wie Jezus afstamt.
Zo blijkt een kleine familiegeschiedenis van groot belang, door de inzet van mensen en de zegen van boven.
Hoe anders is dan ons evangelie verhaal, waarin het leven van mensen ondergeschikt gemaakt wordt aan bezit / inkomen. Het verhaal van Jjezus doet de omstanders meteen denken aan Jesaja’s gelijkenis van de wijngaard die geen goede vruchten gaf. Jesaja laat hierin het oordeel over het volk en haar leiders over aan de goede verstaander en Jezus doe dat ook.
De priesters en Schriftgeleerden waren als de knechten in de wijngaard: zij verdienden goed aan de handel in de tempel en wilden hun bevoorrechte posities niet opgeven. Zij begrepen de kritiek van Jezus en zonnen op wraak.
In beide verhalen gaat het over wat je kiest: aanzien, rijkdom en macht of gebruik je je rijkdom voor anderen. Zorg je alleen goed voor jezelf of ga je voor een leven met zorg voor je medemens? Wij mogen kiezen: willen we hebben of medemens zijn!

Geloofslied: za: ik zie de hemel opengaan / zo: Een mens te zijn op aarde

Collecte, tafel; klaarmaken Intentieboek

Voorbede:

Acclam.: Spreid uw dragende vleugels

1) wij bidden voor alle mensen van goede wil
Ieder met zijn eigen verantwoordelijkheden en zorgen
Geef ons de kracht om te doen wat jij van ons vraagt
met de talenten die jij ons gegeven heeft
Wij bidden om solidariteit met de vrouwen in Cuba,
die wij kunnen helpen om het leven
met een ernstige ziekte weer op te pakken;
door iets van onze rijkdom met hen te delen.
Door er gewoon te zijn voor elkaar.                     Acclam.

2) wij bidden voor alle mensen
die gediscrimineerd worden en verstoten
Die ziek zijn en eenzaam
Die geen keuze hebben
En voor wie het leven uitzichtloos is:
Geef hen jouw steun
En de nabijheid van mensen
In wie jouw liefde voelbaar wordt.                   Acclam.

3. Ook bidden wij ook voor onszelf
Voor onze eigen zorgen
voor onze goede voornemens
en de keren dat we daarin tekortschieten.
Voor het verdriet dat we meedragen in ons hart
en de vreugde om het grote en kleine geluk
dat we door jouw mogen ervaren.                  Acclam

4. Bij jou brengen we de vragen en gevoelens neergeschreven in ons intentieboek.
En ook onze verbondenheid met hen die gestorven zijn, maar nog steeds levend in onze harten.
Dat zij mogen rusten in jouw liefde.             Acclam:

INTENTIEKAARSJE OP TAFEL WORDT ONTSTOKEN

TAFELGEBED In Dankbaarheid
Acclam:. za: Dank U voor / zo: Omdat gij het zijt

In dankbaarheid noemen wij jouw naam,
God, schepper van al wat is,
Jij die ons adem geeft,
ons tot leven wekt,
die met ons meetrekt op onze weg,
Jij die liefdevol nabij bent,
ons erkent om wie wij zijn,
die ons aanvaardt,
ons ruimte en vrijheid geeft,
om tot bloei te komen,
om mens te worden, ten volle.                        Acclam.

Dankbaar noemen wij de naam
van Jezus, één met Jou,
één met ons,
die ons voorging op zijn weg
Jou aansprak als Vader,
licht gaf aan blinden,
stem gaf aan doven,
mensen tot leven wekte
ja zei tegen Jou,
ja tegen Liefde,
ja zei tegen elke mens.                                   Acclam

De avond voor zijn sterven,
ging Jezus aan tafel met zijn vrienden
Hij nam het brood,
zegende en brak het.
Hij gaf het hun met de woorden:

Dit ben Ik, gebroken om gedeeld te worden,
Zo wil ik er zijn voor mensen,
hemel en aarde verzoenend.

Toen nam Hij de beker wijn en zei:
‘Neem deze beker van mij over,
en drink hem samen;
maak een nieuw begin
en doe wat ik heb gedaan.’
Deel het leven,
het zuur en het zoet.
Blijf mij gedenken in dit gebaar.                Acclam

Zo willen wij het leven vieren,
in zijn Geest,
verbonden met elkaar,
en verbonden met onze God,
tot geluk en vrede voor iedereen.
Zo willen wij bidden,
met woorden die Jezus ook gebeden heeft:

Onze Vader

Vredeswens:
“Vrede met onszelf“ – met wie we zijn –
opent de weg naar vrede met elkaar, dichtbij en veraf.
Een vrede die ons oproept om “op-weg-te-gaan”
naar een wereld van transparantie,
van recht-geven aan ieder ander,
van elk zijn plaats geven in ons midden.
Die vrede van de Eeuwige moge met ons zijn.
En geven wij die Godsvrede aan elkaar door.

Lied: za: vrede zal er zijn op aarde / zo Eet en drinkt

Uitnodiging:
Jezus ging met veel mensen aan tafel, hij maakte daarbij geen onderscheid. Blijf dit doen heeft hij gevraagd
– laten we zijn voorbeeld maar volgen. Iedereen is uitgenodigd om mee te delen.

Communie lied: za: eet en drinkt van brood en wijn / zo May the road rise

Stil gebed

Mededelíngen

Wegens de lange eerste lezing en de vele mededelingen:geen slotgedachte.

Zegen:

dat je de weg mag gaan die je goed doet,
dat je opstaat wanneer je valt,
dat je mens mag worden in Gods ogen
en die van anderen.
Weet dat de aarde je draagt,
dat je gaat in het licht
en de wind je omgeeft.
Dat je de vruchten van je leven proeft
en gaat in vrede. (Andries Govaart)
In de naam van  de Vader, de zoon en de H. Geest. Amen.

Slotlied. za: Ga dan die hier bent / zo Om warmte