Integriteit

SAN SALVATORGEMEENSCHAP
DATUM: 17 februari 2019
THEMA:   Integriteit
VOORGANGER:- ds. Erica Scheenstra

OPENINGSLIED: Dat woord waarin ons richting werd gegeven

WELKOM
Hartelijk welkom in deze viering! Welkom aan iedereen voor wie de San Salvator een thuis is. Welkom ook aan de gasten van vandaag. Welkom aan iedereen die de dienst later naleest op internet. Ik ben hier vandaag voorganger en gast, en tegelijk voelt het als thuis.
Want vanuit de Protestantse Gemeente ’s-Hertogenbosch en het Beraad van Kerken hebben we hartelijke contacten, die maken dat het zo vertrouwd voelt.
Vandaag gaat het over integriteit. Dé plek om dat te overdenken en te oefenen is de kerk. Hoe betrouwbaar ben je? En: durf je jezelf te vertrouwen?

GEBED
Barmhartige God, wij roepen U aan
om alle zorg en zeer uit ons leven, uit onze wereld:
alle onvrijheid, alle gebondenheid, alles wat mensen kleineert:
de koele berekening waarmee sommigen uit zijn op eigen belang,
de ijskoude harten die mensen niet de ruimte geven te groeien en te ontwikkelen.
Alle tumult, alle strijd, alle rechtsongelijkheid,
alle overtuigingen, die mensen te vuur en te zwaard bij elkaar bestrijden.
Alle verschillen tussen wie alles heeft aan geld en goed
en wie staat met lege handen.

Wij roepen U aan, sterke God, op U stellen wij ons vertrouwen,
dat het anders kan en anders moet – kom ons te hulp.

Wij bidden U: leer ons te vertrouwen op uw vertrouwen in ons.
Houd de opgewektheid in ons levend.
Laat uw naam, uw wil, uw rijk ons inspireren om mensen uit één stuk te zijn.
Maak ons allen, als broeders en zusters, zorgzaam voor elkaar.
Dat roepen wij, uit het diepst van ons hart tot U omhoog:

ACCLAMATIE: Een schoot van ontferming is onze Heer

INLEIDING OP LEZINGEN
We volgende de lezingen van de landelijke Raad van Kerken. Met woorden die schuren. En dat is eigenlijk wel goed. Als je meteen instemmend knikt, dan gebeurt er niets met je. Maar als je denkt: wat is dat?! Dan ga je met de tekst in gesprek. Vervloekt wie op een mens vertrouwt, staat er in de profetie van Jeremia. Kun je een mens vertrouwen? vroeg ik me af. En waarom staat dat zo stellig in de bijbel? Dat heeft vast een reden. Daarom gaat het vandaag over integriteit.

1E LEZING  Jeremia 17,5-10 (NBV)
⁵Dit zegt de HEER:
Vervloekt wie op een mens vertrouwt,
wie zijn kracht ontleent aan stervelingen,
wie zich afkeert van de HEER.
⁶Hij is als een struik in een dorre vlakte,
hij merkt de komst van de regen niet op.
Hij staat in een steenwoestijn,
in een verzilt en verlaten land.
⁷Gezegend wie op de HEER vertrouwt,
wiens toeverlaat de HEER is.
⁸Hij is als een boom geplant aan water,
zijn wortels reiken tot in de rivier.
Hij merkt de komst van de hitte niet op,
zijn bladeren blijven altijd groen.
Tijden van droogte deren hem niet,
steeds weer draagt hij vrucht.
⁹Niets is zo onbetrouwbaar als het hart,
onverbeterlijk is het, wie zal het kennen?
¹⁰Ik, de HEER, ben het die het hart doorgrondt,
die nieren toetst,
die ieder naar zijn levenswandel beloont,
aan ieder geeft wat hij verdient.
LIED: God bewaar mij als ik mijn toevlucht bij u zoek

2E LEZING Lucas 6,17-26
Toen Jezus met hen de berg was afgedaald, bleef hij staan op een plaats waar het vlak was. Daar had een groot aantal van zijn leerlingen zich verzameld, evenals een menigte mensen uit heel Judea en Jeruzalem en uit de kuststreek van Tyrus en Sidon. Ze waren gekomen om naar hem te luisteren en zich van hun ziekten te laten genezen; ook degenen die gekweld werden door onreine geesten werden genezen, en de hele menigte probeerde hem aan te raken, want er ging een kracht van hem uit die allen genas.
Hij richtte zijn blik op zijn leerlingen en zei: ‘Gelukkig jullie die arm zijn, want van jullie is het koninkrijk van God. Gelukkig jullie die honger hebben, want je zult verzadigd worden. Gelukkig wie nu huilt, want je zult lachen. Gelukkig zijn jullie wanneer de mensen jullie omwille van de Mensenzoon haten en buitensluiten en beschimpen en je naam door het slijk halen. Wees verheugd als die dag komt en spring op van blijdschap, want jullie zullen rijkelijk beloond worden in de hemel. Vergeet niet dat hun voorouders de profeten op dezelfde wijze hebben behandeld.
Maar wee jullie die rijk zijn, jullie hebben je deel al gehad. Wee jullie die nu verzadigd zijn, want je zult hongeren. Wee jullie die nu lachen, want je zult treuren en huilen. Wee jullie wanneer alle mensen lovend over je spreken, want hun voorouders hebben de valse profeten op dezelfde wijze behandeld.
ACCLAMATIE: Liefde, dal van liefde

OVERWEGING
Lieve mensen,
Omdat we binnenkort als collega’s dat boek gaan bespreken las ik vorige week Homo Deus van Yuval Noah Harari. Het is een bestseller en het leest als een trein. Harari schildert waar we als mensheid nu staan, en ondertussen ontnuchtert en ontmaskert hij. Hij stelt dat heel veel waar we als mensen in geloven gedachten zijn waar we geloof aan zijn gaan hechten. Hij neemt ook de drang van de mensen waar om steeds onafhankelijker te worden, van overtuigingen maar ook van anderen. Hij beschrijft alle kennis die groeit en data die we verzamelen. En hij beschrijft het vervolg: hoe afhankelijk we vervolgens worden, want omdat onze eigen data ingezet worden kunnen slimme marketeers ons verleiden dingen te kopen of te doen terwijl we toch het gevoel hebben dat het onze eigen, individuele keuze is. Over integriteit gesproken.
Maar wacht, las ik dat net ook niet bij de profeet? Niets is zo onbetrouwbaar als het hart. Kennelijk had men daar toen ook ervaring mee. Als je maar genoeg prikkels krijgt, dan wìl je dit of dat doen of hebben. Harari schetst een somber beeld over ons mensen en is bang dat we ons overleveren aan Google, die van alles met onze data doet en ons leven beïnvloedt. Aan het eind van zijn boek stelt hij de vraag hoe bewust we leven.

Dat vind ik een mooie vraag. Wat bewust leven is dat je af en toe stil staat en overdenkt wat goed is en wat je volgende stap zal zijn. Bewust leven is kunnen reageren op wat op je af komt. En bewust leven is weten dat er diepte behoeften zijn en vluchtige verlangens. Bewust leven is weten waar je voor staat en waar je gelukkig van wordt.
Dat onrustige hart van ons, dat zegt ons maar al te vaak: je wordt gelukkig van veel geld! Dat hart krijgt een scheut als iemand die voor jou belangrijk is, iets heeft wat je ook zou willen hebben. Je wordt jaloers. En ons hart gaat jagen. Om te hebben. En je blik vernauwt. Je kijkt wie je nodig hebt om je doel te bereiken. Je krijgt een verborgen agenda.
De profeet Jeremia ziet mensen die de macht hebben, maar met hun macht niet het grotere geheel op het oog hebben, niet de zorg voor de mensen die het zelf maar moeilijk konden redden. Jeremia ziet de mensen tobben, hun hart volgen, maar ook dat ze geen kompas hebben waar ze hun hart op moeten richten. Ze hebben geen eigen grond, geen bron. Jeremia is heel scherp, zoals profeten dat kunnen zijn. Op mensen kun je niet vertrouwen! Ze zijn niet integer, want ze volgen hun impulsen, hun hart dat steeds in anders verlangt, wil hébben. En dus niet het grotere geheel, het welzijn van allen, de wereld als nieuw op het oog heeft.
Je moet je hart richten op God, zegt Jeremia, want dat ben je als een boom geworteld in eigen grond. Dan put je uit een bron die je kracht geeft en je laat groeien en vrucht laat dragen.

Hoe doe je dat dan, je hart op God richten? Jezus legt het aan ons uit. Hij vertelt aan zijn leerlingen en aan een hele grote groep mensen die nieuwsgierig om hem heen staan, wat het Koninkrijk van God is. Hij zegt: jullie allemaal – wie je ook bent en wat je ook doet – zien eruit als God. Want God heeft jullie gemaakt naar zijn beeld en gelijkenis. Nu moeten jullie nog gaan doen als God. Ik kan me voorstellen dat er een schok door de menigte ging. Als God? Wij? Dat kan niet!
Maar Jezus ging verder. Hij zei: dat betekent dat je integer bent. Oprecht. Eerlijk. Niet omkoopbaar. Dat je zegt wat je doet en doet wat je zegt. Dat je duidelijk bent en verantwoordelijkheid neemt. Dat je trouw aan jezelf bent en aanspreekbaar op wat je doet. Dat je niet wegkijkt en niet veinst. Dan ben je betrouwbaar.
Als je zo leeft, als mens uit één stuk, dan heb je je hart op God gericht. Dan leef je naar Gods leefregels. En daarmee wordt Gods Koninkrijk, God nieuwe wereld, hier al zichtbaar.

Jezus zegt: er zijn zoveel mensen die verdriet hebben en treuren. Die arm zijn en honger hebben. Die in de war zijn of zoeken naar een doel in hun leven. Voor die mensen is het nodig dat Gods nieuwe wereld komt. Maar er zijn natuurlijk mensen die het nu voortreffelijk hebben, die leven alsof het niet op kan, en die niet zien dat er anderen zijn die niet zo kunnen genieten. Zij hebben hun vertroosting al gehad, zegt Jezus.
Maar – daarmee is nog niet het laatste woord gezegd. Deze woorden zijn bedoeld als wake-up-call, zoals Harari’s boek voor velen vandaag de dag een wake up call is. Willen we wel zo leven? Hoe bewust zijn we van wat we doen?
Jezus zegt: er is een nieuwe tijd aangebroken. Gelukgewenst! En daarmee wil hij Gods woorden als nieuw laten horen. Omdat jij naar Gods beeld en gelijkenis geschapen bent. Gelukgewenst! Wat jij hebt het in je om integer en betrokken te leven. Om het over een andere boeg te gooien en te zorgen dat je niet meer vanuit de verborgen agenda’s werkt en daarmee anderen tekort doet.

Gelukgewenst! Eerst spreekt Jezus de mensen aan die in het leven niet vooraan staan. Die geen indruk maken door hun geluk, hun rijkdom, door hun kennis en macht. Want in de wereld als nieuw worden de laatsten de eersten. Een wereld als nieuw is niet alleen maar toekomstmuziek. Jezus spreekt Gods leefregels op een nieuwe manier uit, om ons te doen beseffen dat God zich met ons en onze wereld bezighoudt, steeds op een manier die bij de mensen van nu past. En omdat God zich met ons bezighoudt, kunnen wij er voor kiezen ons hart op God te richten en mensen uit één stuk te worden, integere mensen, die de wereld kunnen veranderen. Zodat we bewust leven en kiezen wat we écht nodig hebben. Zodat nu al degenen die verkommeren mee kunnen delen uit de overvloed van anderen. Zodat nu al…

Wie zijn of haar hart richt op God voelt grond onder de voeten. Van Eén die zegt: jouw leven heeft zin en betekenis. Die aanspoort en uitdaagt zo te leven dat je groeit in bewustzijn en verantwoordelijkheid, en verder te reiken dat je ooit had gedacht.
In de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen.

GELOOFSLIED: Heer onze Heer hoe zijt Gij aanwezig

KLAARZETTEN VAN DE GAVEN van brood en wijn
UITNODIGING VOOR PERSOONLIJKE BIJDRAGE VIA DE COLLECTE

INSTRUMENTALE MUZIEK

VOORBEDE
acclam.Heer ontferm U

Voor uw aangezicht
Eeuwige God,
Wij bidden U voor uw gemeente, wereldwijd,
dat wij geraakt en geroepen worden
door uw aanwezigheid en uw vertrouwen in ons:
dat wij het kunnen zijn die redden en genezen,
en woorden spreken die heel-maken en rechtdoen.

Wij bidden voor wie ons besturen,
en voor alle verbanden waarin wij leven,
dat ons tezamen een plek voor ogen staat
waar recht en vrede wonen,
waar de vreemdeling geëerd wordt,
waar wij elkaar zegenen.

Laat onze stem krachtig genoeg zijn
om een halt toe te roepen aan wie ons samenleven uithollen,
door alleen eigen belang te tellen,
eigen winst te berekenen,
enkel zichzelf te zegenen.
Leer ons betrouwbaar te zijn, voor onszelf en voor anderen.
Leer ons, passend, onze verantwoordelijkheid te nemen.
Want als wij leven uit onze Bron, dan kunnen wij voor anderen betrouwbaar zijn.

Wij dragen aan U op
allen die ziekzijn, en allen die zieken verzorgen,
allen wier leven getekend wordt door de schaduw van de dood,
allen die zorg behoeven en bidden om kracht.
Wees er aanwezig, schenk uw zegen.

In de stilte van dit moment verbinden wij Uw Naam met al de namen van hen die aan onze zorg en liefde zijn toevertrouwd…      Amen.

TAFELGEBED

Gezegend Jij, bron van hoop
die vrijheid schept
die warmte geeft
die voelbaar in ons midden er wil zijn voor elke kleine en grote mens

Gezegend Jij, bron van leven
die ruimte schept
die liefde geeft
die als een kracht in ons,
ons doet opstaan voor vrede en gerechtigheid

Gezegend Jij, bron van moed
die kansen schept
die toekomst geeft
die ogen opent om te zien wat ons te doen staat,
werken aan jouw wereld van menswaardigheid.

Gezegend jij, tot ons gekomen in Jezus van Nazareth,
belichaming van hoop, leven en toekomst,
die jouw woorden sprak, die jouw daden deed,
om licht te zijn, om mens te zijn,
om God te zijn, om goed en integer te zijn, voor elke mens.

Hij gaf zijn liefde tot het uiterste toe.
Op de avond voor zijn sterven,
nam Hij brood in zijn handen, sprak een dankgebed, brak het,
gaf het aan zijn vrienden en zei: ontvang en eet dit brood, als teken van mijn leven, gebroken en gedeeld, ter wille van u.

Ook nam hij de beker liet hem rondgaan en zei:
neemt deze beker en drinkt er uit samen aan dezelfde tafel.
Zo zal er vrede komen in stad en land. Blijf dit doen om mij te gedenken.

Zo willen wij leven, in zijn geest, zodat er lente komt voor iedereen,
een wereld vol hoop, vertrouwen en medemenselijkheid.
Zo willen wij zingend bidden, als broers en zussen van elkaar, de woorden die Jezus ons gegeven heeft:
ONZE VADER

VREDESWENS en VREDESLIED: Gij moet het eenzaam laten

UITNODIGING AAN DE TAFEL VAN BROOD EN WIJN
Brood dat leven geeft en wijn die het hart verheugt –
in deze tekenen wilde God met ons zijn.
Komt dan en deelt in zijn overvloed.

LIED: Waarom, wanneer

GEBED
Gij hebt met ons het brood gedeeld als onder vrienden,
En hebt ons gevoed met het licht van de liefde,
Ons verzadigd met het visioen van vrede.
Hoe kunnen wij U anders danken dan door dit keer op keer te delen
met ieder die honger heeft en op liefde wacht?
Laat ons zo uw Naam heiligen.         Amen.

SLOTGEDACHTE
Wat vraagt de Heer nog meer van ons
dan dat wij recht doen en trouw zijn en wandelen op zijn weg?

Wat vraagt de aarde meer van ons
dan dat wij dienen en hoeden als mensen naar Gods beeld?

Wat vragen mensen meer van ons
dan dat wij breken en delen als ons is voorgedaan?

Het is de Geest die ons beweegt
dat wij Gods wil doen en omzien naar alles wat er leeft.

Tekst: William Livingstone Wallace. Vertaling: Wim van der Zee. Lied 992 in het Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk

ZEGENWENS
Ga in vrede,
als mensen die mogen wandelen
in het licht van Christus en de liefde van God;
deze dienst is ten einde,
uw dienst in de wereld mag hier opnieuw beginnen.

De vrede Gods,
die alle verstand te boven gaat,
zal uw harten en zinnen bewaren
in Christus Jezus, onze Heer.
AMEN.

SLOTLIED: In ’t laatste van de dagen zal ’t zijn