Iemand veroordelen

THEMA: Iemand veroordelen
DATUM: 24 februari 2019
Voorganger: Ard Nieuwenbroek

OPENINGSLIED: Waar vriendschap is en liefde daar is God

WELKOM
Welkom iedereen, bekend of nog onbekend. Uitgerust of vermoeid. Verdrietig of blij. Gelovend of ongelovig. Iedereen hoort erbij in deze viering waarbij we zoeken naar inspiratie, stilte, bezinning en hoop. Het thema vanmorgen is ‘Iemand veroordelen’. Zonder uitroepteken of vraagteken. Het zijn twee woorden die voortkomen uit de Evangelielezing van vandaag. Er zijn weinig vieringen van de afgelopen jaren, waarin ik heb mogen voorgaan, die me zo aan het denken hebben gezet als bij dit thema. Mijn gedachten over het thema ‘Iemand veroordelen; zijn zeker nog niet rond of af.  Zoals eigenlijk weinig in het leven rond of af is.
Laten we eerst de stilte zoeken. Om ons leeg te kunnen maken en ons te verbinden met zijn inspirerende woorden die we ook vandaag gaan horen.

GEBED
Eeuwige, levende, jij hebt ons jouw zoon gegeven, om onze reisgenoot te zijn op onze tocht in deze wereld.
Geef ons de kracht te dragen wat er op onze weg komt. Breek de weerstand in ons hart, zodat wij open en ontvankelijk kunnen zijn voor jouw woord, dat ons roept. Neem ons bij de hand en begeleid ons voort op de weg die wij willen gaan. Doordring ons van jouw liefde voor mensen, zodat begrip en goedheid het winnen van het kwade, vooroordeel en misverstand.

LIED: Wek mijn zachtheid weer

De Evangelielezing volgens Lucas lezen we vandaag in twee delen. Het zijn elkaar aanvullende teksten. Het zijn bekende verhalen die ons vandaag inspireren rond het thema ‘Iemand veroordelen’.

1e LEZING Lucas 6, 27-35
“Jezus zei: ”Luister naar wat Ik zeg: houd van je vijanden en wees goed voor de mensen die je haten.   Zegen de mensen die je vervloeken, en bid voor de mensen die je slecht behandelen.  Als iemand je op je linkerwang slaat, draai dan ook je rechterwang naar hem toe. Als iemand je mantel afpakt, geef hem dan ook je hemd.  Als iemand iets van je wil lenen of van je afpakt, geef het hem dan en vraag het niet terug. Behandel andere mensen op dezelfde manier als je zelf behandeld zou willen worden.  Als je alleen houdt van je vrienden, wat is daar dan voor bijzonders aan? Want ook slechte mensen houden van hun vrienden. En als je iets goeds doet voor iemand die iets goeds doet voor jou, wat is daar dan voor bijzonders aan? Ook slechte mensen doen dat. En als je alleen iets wil uitlenen aan iemand van wie je het ook weer terug zal krijgen, wat is daar dan voor bijzonders aan? Ook slechte mensen lenen aan andere slechte mensen om weer evenveel terug te willen krijgen. Nee, houd van je vijanden en wees goed voor hen. Leen iets uit zonder te verwachten dat je het terug zal krijgen. Dan zul je een grote beloning krijgen en een kind van de Allerhoogste God zijn. Want Hij is óók goed voor de ondankbare en slechte mensen.

LIED: Zo heeft gesproken en gezegd in die dagen

2e LEZING

Lucas 6, 36-38
Jezus zei ook: ‘Wees net als jullie Vader goed voor andere mensen. Veroordeel andere mensen niet, dan zal God jou ook niet veroordelen. Zeg niet dat andere mensen slecht zijn, dan zegt God dat ook niet over jou. Vergeef mensen als ze fouten maken, dan doet God dat ook. Geef, en je zult krijgen, meer dan je vast kunt houden! Want zo veel als jij aan anderen geeft, zo veel geeft God aan jou.’

LIED: Zo heeft gesproken en gezegd in die dagen (refr.)

OVERWEGING
’ Veroordeel andere mensen niet’. Zo lezen we vandaag in het Evangelie. Wat betekent iemand veroordelen eigenlijk? Meestal staat dat voor: Ik heb een oordeel over jou en dat oordeel is negatief. Dit is duidelijk wanneer we iemand veroordelen en afwijzen om wat hij doet of lijkt te zijn. We hebben een mening over iemand en daar zit dan een oordeel in. Soms ervaar ik een veroordeling op een wat subtielere manier. Zo vertelde iemand laatst hoe moeilijk hij het had gevonden om zijn vader na twee jaar weer te ontmoeten. Iemand anders in het gezelschap reageerde meteen door te zeggen:’ Maar ja, het blijft toch je vader, je moet daar gewoon overheen stappen!’  Het ongevraagde advies bevatte eigenlijk ook een oordeel, soms beginnend met de woorden: ‘Als ik jou was..’   Waarschijnlijk bedoeld als een goed gemeend advies, maar ondertussen. Of een situatie waar iemand verzucht dat het zo moeilijk is om als moeder de goede vrede te bewaren tussen twee zonen. Waarop iemand meteen reageert met: ‘Nou, ze zijn oud en wijs genoeg, laat ze toch eens eindelijk los!’. Weer een oordeel, verpakt in een advies. Zonder oordeel luisteren en reageren betekent niet meteen met een advies of oplossing komen die eigenlijk van jou is maar door oprechte vragen de ander de gelegenheid te geven zijn zorgen en pijn te uiten. Dan hebben we geen impliciet vooroordeel en verplaatsen we ons oprecht in een ander. Hebben belangstelling.
In de rechtsspraak spreken we ook over veroordelingen. Een rechter veroordeelt iemand en die krijgt straf. Soms is dat de gevangenis. In een documentaire ging het over het leven in een gevangenis. Wat me daarin trof was hoe de bewaarders spraken over de veroordeelde gevangenen. Inclusief gepaste afstand toonden ze steeds weer onbeoordeelde interesse. Gevangenen blijven voor hen mensen, ook al hebben ze gruwelijke misdaden gepleegd.
Ongemerkt moet ik dan denken aan de woorden uit het eerste gedeelte van onze lezing van Lucas. Een bekend verhaal waarin we onder andere worden opgeroepen de ander onze wang toe te keren. Een bekende reactie daarop is: ‘Ja, ik ben gek, ik mep meteen terug!’
Om de tekst goed te volgen is het van belang iets van de rabbijnse methode van onderricht te begrijpen. Die methode volgt Jezus namelijk in deze evangelietekst van Lucas die de veldrede wordt genoemd. De rabbijnen wisten dat je flink moet overdrijven als je wilt dat mensen naar je luisteren én daarbij in één keer begrijpen wat je bedoelt. Die rabbijnse methode wordt door Jezus gebruikt in zijn veldrede. Zo’n uitdrukking van ‘de andere wang toekeren’ is dan ook niet letterlijk bedoeld. Hoe is dit dan waarschijnlijk wel bedoeld? Zou het kunnen zijn dat we in deze beeldspraak worden uitgenodigd altijd ruimte te houden voor een ander, ook al doet die ander verkeerde dingen naar jou en anderen?
Mag je dan een ander nooit jouw oordeel geven, expliciet of impliciet? Moet je je dan soms maar laten uitknijpen als een citroen? Dat is zeker niet de bedoeling. Respect voor de ander betekent ook dat je jezelf respecteert. Je kunt je onvrede kenbaar maken maar altijd “Met de hand van sympathie eronder.” Dat betekent: je kunt iemand afwijzen om zijn gedrag maar niet als persoon, als mens. Aandacht hebben voor een ander, iemand erbij willen houden, je best doen om de ander tot zijn recht te laten komen. Hoe slecht of negatief je ook over die ander denkt.
Je vindt het niet leuk als een ander je voorbijloopt of negeert maar daarom laat je hem nog niet vallen. Je vindt het vreselijk als iemand een ander mens vermoordt, wat niet wil zeggen dat je die ander daarom respectloos tegemoet kunt treden.  Je kunt naar iemand met aandacht luisteren zonder ongevraagd met jouw eigen adviezen te komen.
Zo volgen we Jezus in zijn oproep vandaag om andere mensen niet te veroordelen maar die jouw wang toe te keren, vol vertrouwen en als uitnodiging tot verbinding.

GELOOFSLIED:  Nu nog met halve woorden hier en daar

KLAARMAKEN VAN DE TAFEL /COLLECTE

VOORBEDEN

Eeuwige, geef ons jouw vrede zodat we ons zonder oordeel durven te verbinden met anderen. Bekenden en onbekenden. Vertrouwde en onvertrouwde mensen. In jouw naam vallen dan de verschillen weg en vinden we elkaar.

Eeuwige, wij bidden voor jouw wereld, waarin honger, geweld, rechteloosheid aan de orde van de dag zijn. Waarin wij in onze rijkdom en vrede vaak vergeten hoe gelukkig wij zijn. Behoed ons voor hoogmoed, voor gemakzucht. Opdat we mensen zijn die onze handen blijven uitstrekken in onze verantwoordelijkheden voor anderen.

Eeuwige, in onze levenstocht komen we onszelf tegen. Ervaringen uit het verleden houden ons soms gevangen. We durven niet de wereld in te gaan uit angst opnieuw beschadigd te raken. We zitten vol vooroordelen en veroordelen daarmee zovelen. Adem ons open om ruimte te vinden in ons samenleven met allen die ons omringen.

Eeuwige, vanmorgen denken we aan alle veroordeelden in deze wereld. Letterlijk en figuurlijk. Geef ons ruimte om zonder oordeel ons hart te blijven openen, juist ook voor deze mensen.

Laten we een moment in stilte bidden voor onze eigen intenties

Eeuwige, ook bidden we voor de intenties zoals geschreven in ons boek.  We gedenken vandaag ook onze lieve overledenen. In het bijzonder noemen we…. Wees hen nabij opdat vrede hun deel is.

ACCLAMATIE: Laat onze woorden stijgen

Koester de namen

TAFELGEBED

Gezegend, jij, God-met-ons, uit jouw liefde is ons leven ontstaan, uit jouw handen mogen wij het leven ontvangen, om ten volle mens te zijn, in al onze grootsheid, in al onze kleinheid. Elke dag weer, van de opgaande tot de ondergaande zon.
Wij willen jou danken voor dit leven, voor de schoonheid en de vreugde, voor de kwetsbaarheid, voor de liefde en verbinding om samen door het leven te gaan. Elkaar te dragen en ons gedragen te weten. Elkaar te zien in wie we werkelijk zijn, zonder vooroordelen.
Wij willen jou danken voor jouw zoon Jezus, die zijn hand op onze schouders wil leggen om onze lasten te kunnen dragen: zachtmoedig naar anderen en naar onszelf. Zoals hij willen wij in alle eenvoud en zonder vooroordeel het leven van onszelf en anderen dragen, in vertrouwen op jou dat Jij ons ziet en niet laat vallen.
Zo willen we omzien naar elkaar en dragen wij hem met ons mee. Want op de laatste avond van zijn leven, heeft hij ons zijn lijf en ziel voor eeuwig gegeven.
In het bijzijn van zijn vrienden heeft Jezus brood genomen, dankte jou voor het brood, brak het en deelde het aan zijn vrienden met de woorden: ‘Neem en eet van dit brood, dit is mijn leven, ik geef het aan jullie.’ Hij nam een beker, sprak een dankgebed, en zei tot zijn vrienden: ‘Drink hieruit en proef van mijn liefde, zodat mijn vreugde in jou zal zijn en haar volheid bereikt. Heb elkaar lief, zoals ik jou heb liefgehad.’
Zo heeft hij zich aan ons gegeven, om zichtbaar te blijven, als levend brood en wijn om samen met hem, en met elkaar, de weg te kunnen gaan die ons gegeven is, ook onder moeilijke omstandigheden.
Zo weten wij ons gedragen door jou, zo willen we naar elkaar omzien en elkaar dragen, met respect en zachtheid. Vanuit het verlangen dat wij een gemeenschap zijn waar niemand buitengesloten wordt, waar niet vastgehouden wordt aan starre vooroordelen, waar plaats is voor andersdenkenden. Waar plaats is voor een dialoog. Laat ons met de hulp van jouw geest een gemeenschap zijn van mensen in beweging, vol ruimte en openheid voor elkaar.
Raak ons met jouw liefdesvuur. Verfris ons, doe ons herleven in het doen van gerechtigheid. Laten wij elkaar tot brood en wijn worden, brood en wijn van vrede en liefde, laat ons daartoe bidden met de woorden die Jezus ons geleerd heeft:

ONZE VADER

VREDESWENS

VREDESLIED: Shalom aleichem

BREKEN EN DELEN: Brood zal ik u geven

AFSLUITEND GEBED AAN TAFEL

SLOTGEDACHTE

Zonder oordeel woorden spreken schept vertrouwen,
Zonder oordeel denken schept diepzinnigheid,
Zonder oordeel geven schept liefde.

Lao Tse

ZEGEN EN WEGZENDING

Eeuwige,
Jij hebt ons uitgezonden in de wereld.
Zegen ons om een levende getuige te zijn van jouw liefde
Zegen onze ogen om scherp te zien wat mensen beweegt, bemoedigt of benauwt
Zegen onze oren om woorden op te vangen van hoop, kracht en uithoudingsvermogen
Zegen onze lippen om zonder veroordeling te spreken over mensen zonder stem
Daarvoor vragen we jouw zegen, in de naam van de Vader en Moeder, de Zoon en de heilige Geest.

Rommie Nauta

SLOTLIED: Leven is van zeven dagen