Tegen de gangbare praktijk

San Salvatorgemeenschap  3 en 4 maart 2018

Thema: TEGEN DE GANGBARE PRAKTIJK

voorganger: Jack Steeghs
Muzikale ondersteuning op zondag: Cantorij

OPENINGSLIED zaterdag en zondag: Dat woord waarin ons richting werd gegeven

OPENINGSWOORD

Hartelijk welkom op deze derde zondag van de veertigdagentijd. Een tijd waarop we als geloofsgemeenschap meer dan anders stil staan bij onze rol in het leven op aarde, in relatie tot onze betrokkenheid op God.
Als San Salvator gemeenschap doen we dat vooral door middel van het vastenproject Mbala in Zambia, dat gedurende zes zondagen een plek in de weekendvieringen krijgt. Deze veertigdagentijd heeft als dragend thema meegekregen: gaan waar geen wegen gaan. Vandaag het derde weekend: tegen de gangbare praktijk. We gaan het straks horen.

Laten we nu, aan het begin van deze viering, een moment stilte in acht nemen. Om te kunnen landen in het vieren hier met elkaar, gericht op de Eeuwige. Laten we stil zijn.

OPENINGSGEBED

Barmhartige God,
Als geen ander weet gij mensen wakker te roepen,
aan te vuren en op hun levensweg te raken.
Als het nodig is zelfs tegen de gangbare praktijk.
Trek met ons mee in dit uur van zang, maaltijd en gebed.
In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest, Amen.

ACCLAMATIE zaterdag: Groot is de wereld
zondag: God geef de mens woorden van waarde

INLEIDING OP LEZINGEN

De eerste lezing is vandaag genomen uit het vastenproject Mbala Zambia – het vervolg van het interview met zuster Yvonne Mwalula. De tweede lezing is de tempelreiniging volgens het Bijbelboek Johannes.

Eerste lezing: Vervolg interview met zuster Yvonne Mwalula – Vastenproject Mbala Zambia

Met ons vastenproject steunen wij het Households in Distress-programma in Zambia, regio Mbala. Het programma is bedoeld om de impact van HIV/aids te verminderen via voorlichting en goede gezondheidszorg en door mensen te helpen in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Zuster Yvonne Mwalula (40) is hoofd van het Households in Distress-programma. We luisteren naar zuster Yvonne als zij vertelt over het stigma dat rust op HIV:

“Wij wilden mensen een waardig einde geven, daarom reageerden we met liefde,” legt zuster Yvonne uit. “Veel mensen overleden en anderen werden verstoten, want het stigma is groot. Mensen geloven dat besmetting vooral door seks komt. Ze voelen zich betrapt en beschaamd, omdat seks buiten of voor je huwelijk traditioneel een groot taboe is. Families wilden niet voor de baby’s van overleden moeders zorgen, vanwege het stigma, maar ook uit angst voor besmetting en hekserij. In bepaalde gemeenschappen werden traditionele gebedsgenezingen gehouden, maar de mensen ging toch dood. Daarom zijn we vorig jaar begonnen om kerkleiders, traditionele genezers en chiefs te trainen. We vragen hen uit te leggen dat hiv tegenwoordig niet meer het einde van de wereld betekent. Dat je met diabetes ook je hele leven medicijnen moet blijven gebruiken. We vragen hen mensen aan te moedigen niet bij pakken neer te gaan zitten, maar aan hun kinderen te denken en door te gaan met hun leven. Sommige predikanten hebben toegezegd met de genezingen te stoppen.”

Sommige mensen zijn open over hiv. “Met hen werken we, zij helpen ons anderen te bereiken. We organiseren lotgenotengroepen waar mensen kennis en ervaring kunnen uitwisselen. Mensen die open zijn kunnen we leren hoe ze hiv-besmetting kunnen voorkomen. Meisjes weten nu meer dan vroeger, ze moeten leren hoe ze zich moeten beschermen.”

LIED zaterdag: Het lied van het brood en de beker
zondag: Gij die de stomgeslagen mond verstaat

Tweede lezing: Johannes 2, 13 – 22

Kort voor ​Pesach, het Joodse paasfeest, reisde ​Jezus​ naar Jeruzalem. Daar trof hij op het tempelplein de handelaars in runderen, schapen en duiven aan, en de geldwisselaars die daar altijd zaten. Hij maakte een zweep van touw en joeg ze allemaal de ​tempel​ uit, met hun schapen en runderen. Hij smeet het ​geld​ van de wisselaars op de grond, gooide hun tafels omver en riep tegen de duivenverkopers: ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader!’ Zijn ​leerlingen​ dachten aan wat er geschreven staat: ‘De hartstocht voor uw huis zal mij verteren.’ Maar de ​Joden​ vroegen: ‘Met welk teken kunt u bewijzen dat u dit mag doen?’ Jezus​ antwoordde hun: ‘Breek deze ​tempel​ maar af, en ik zal hem in drie dagen weer opbouwen.’ ‘Zesenveertig jaar heeft de bouw van deze ​tempel​ geduurd,’ zeiden de ​Joden, ‘en u wilt hem in drie dagen weer opbouwen?’ Maar hij sprak over de ​tempel​ van zijn lichaam. Na zijn opstanding uit de dood herinnerden zijn ​leerlingen​ zich dat hij dit gezegd had, en zij geloofden de Schrift en alles wat ​Jezus​ gezegd had.

ACCLAM. zaterdag: Blijf niet staren |zondag: Dit ene weten wij

OVERWEGING
Bij het lezen van het vastenproject, komt één woord nadrukkelijk in me op: schaamte.
Schaamte is van alle tijden en plaatsen. Schaamte voor wat in een specifieke situatie voorgevallen is door jóu toedoen. Klein of groot. Schaamte is een naar gevoel. Je krijgt de neiging om weg te kruipen. Je voelt dat ‘iets’ in of aan jou niet welkom is in de groep waar jij bij hoort. Het is het gevoel dat je denkt: ‘ik sta er helemaal alleen voor en niemand anders snapt wat ik voel.’ Het is het gevoel van jóu tegenover de rest van de wereld, waarbij jíj iets gedaan hebt dat tegen die rest ingaat. Het is een ongemakkelijk én tegennatuurlijk gevoel. Tegennatuurlijk, omdat de zich schamende ‘jij’ tegelijkertijd deel uitmaakt van de groep die ‘iets’ van jou uitsluit. Dat ‘iets’ mag er niet zijn. Schaamte is een gevoel dat iets inbrengt, tegen de gangbare praktijk.
Schaamte is een ongemakkelijke waarheid, waarbij het lijkt alsof de rest van de wereld jou wil laten geloven dat jij een probleem hebt. Schaamte speelt ver weg in het vastenproject in Zambia. Het speelde vroeger hier. En het speelt nog steeds. Misschien dat de problematiek van het taboe op aids in ons land niet zo scherp speelt in vergelijking met Afrika. Maar ik las afgelopen week een tweet van de wijkagent, waarin verslag werd gedaan van een onrustige nachtdienst. Terwijl de meeste wijkbewoners rustig slapen rukte de wijkagent met collega’s uit voor geweld op straat, incest en relatieproblemen. Tegen de gangbare praktijk.

En er zijn ook positieve voorbeelden van taboes die niet zomaar mogen zijn. Wat te denken van het tegemoet komen aan het menselijke verlangen naar seksualiteit op oudere leeftijd in instellingen? Alsof verlangen naar lichamelijkheid ophoudt boven een bepaalde leeftijd? Hoe hebben ‘we’ het ooit verzonnen?
Als je met schaamte worstelt is het verre van gemakkelijk om met die last naar buiten te treden. En al helemaal niet in geloofsgemeenschappen. Want: hoe moraalneutraal zijn wij, ben ik of bent u? Neutraal is niemand, want er spelen altijd aangehangen waarden en bijbehorende normen. We zijn allemaal gevormd. Door de genen die we meekregen, door omgeving. Door toeval en door eigen voorkeuren. Daarom is het niet zomaar iets om met schaamte naar buiten te treden. Het heeft iets van net even buiten jezelf treden. Dat voelt ongemakkelijk, tegen de gangbare praktijk.

Aan diegene die met de schaamte worstelt wordt de moed gevraagd om naar een persoon te stappen die vertrouwd wordt. Aan medemensen (en dat zijn we allemaal) wordt de moed gevraagd om niet zomaar jouw etiketjes op de ander te plakken. De moed om niet zomaar met de grootste groep mee te lopen.
Tegen de gangbare praktijk ingaan vraagt de moed van een lage contactdrempel. Professor Andries Baart benoemt deze moed als ‘de mate waarin jij voor de ander inschrijfbaar bent’. De moed om te beginnen met zwijgen. De moed om het gevoelige er helemaal bij te laten horen. Hoe bizar dat gevoelige in jouw ogen ook mag zijn. Dat állemaal is handelen tegen de gangbare praktijk.

In de tweede lezing handelt Jezus tegen de gangbare praktijk. Speelt er schaamte? Jazeker. De tempel waarover Johannes schrijft staat voor het wereldjodendom. Johannes schrijft zijn evangelie alsof hij getuige is, maar de tempel is al een generatie eerder verwoest. Johannes blikt vanuit zíjn heden terug.
De schaamte in het evangelie van vandaag is dat de tempel geen gebouw meer is maar een mens: Jezus. Het wereldjodendom heeft zijn centrum verloren. De splitsing tussen een veranderend Jodendom en een beginnend christendom is onvermijdelijk geworden.

Tot besluit…
God is niet te vangen in een imposant gebouw. God werkt in en door mensen. Daarom kan zuster Yvonne in het vastenproject haar werk doen. Omdat ze gelooft dat de schaamte doorbroken kan worden.
Vanuit een groot geloof, dat mij doet denken aan Jezus die de tempel reinigt, legt zij zich niet neer bij de gangbare praktijk. Vervolgens ziet zuster Yvonne de open blik in de ogen van sommigen uit de groep mensen die zich schamen. Met haar zou je die groep gerust ‘mede tempelreinigers’ kunnen noemen. Zij allemaal handelen tegen de gangbare praktijk.

GELOOFSLIED:  zaterdag: Zoudt Gij ooit mij beschamen
zondag: Nooit hoorden wij andere stemmen dan de onze

De gaven van brood en wijn worden op tafel klaargezet

VOORBEDE

Barmhartige God,
bidden we voor de taboes in onze wereld.
Dat er mensen blijven zoals zuster Yvonne,
mensen die moed tonen.
om de ander de ruimte te geven die nodig is.

ACCLAMATIE  ZA en zondag: O Lord hear my pray’r

Barmhartige God,
bidden we voor de tempels in onze wereld.
Alle aanzien, pracht en praal
die vaak afhoudt van de tempel die nodig is.

ACCLAMATIE  zaterdag en zondag: O Lord hear my pray’r

Barmhartige God,
bidden we voor elkaar in de San Salvator geloofsgemeenschap.
Dat er ruimte mag blijven om te zeggen en te doen
wat gedaan moet worden. Soms tegen de gangbare praktijk.

ACCLAMATIE  zaterdag en zondag: O Lord hear my pray’r

Intenties

ACCLAMATIE  zaterdag en zondag: Voor uw aangezicht

Tafelgebed

Gezegend Jij,
bron van hoop
die vrijheid schept
vaak tegen de gangbare praktijk.
Die voelbaar in ons midden
er wil zijn
voor ieder mens.

Gezegend Jij,
bron van leven
die ruimte schept
die liefde geeft
die als een kracht in ons,
ons doet opstaan
voor vrede en gerechtigheid

Allen:

Gezegend Jij,
bron van moed
die kansen schept
die toekomst geeft
die ogen opent
om te zien wat ons te doen staat,
werken aan jouw wereld
van menswaardigheid.

Gezegend jij,
tot ons gekomen
in Jezus van Nazareth,
belichaming van hoop,
leven en toekomst,
die jouw woorden sprak,
die jouw daden deed,
om licht te zijn,
om mens te zijn,
om God te zijn,
om goed te zijn, voor elke mens.

Hij gaf zijn liefde
tot het uiterste toe.
Op de avond  voor zijn sterven,
nam Hij brood in zijn handen,
sprak een dankgebed,
brak het,
gaf het aan zijn vrienden en zei:
ontvang en eet dit brood,
als teken van mijn leven,
gebroken en gedeeld,
ter wille van u.

Ook nam hij de beker
liet hem rondgaan en zei:
neemt deze beker en drinkt er uit
samen aan dezelfde tafel.
Zo zal er vrede komen in stad en land.
Blijf dit doen om mij te gedenken.

Allen:

Zo willen wij leven,
in zijn geest,
zodat er lente komt voor iedereen,
een wereld vol hoop,
vertrouwen en medemenselijkheid.

Zo willen wij bidden,
als broers en zussen van elkaar,
de woorden die Jezus ons gegeven heeft:

ONZE VADER

VREDESWENS:

Vrede en alle goeds. Een wens die geen mens kan missen. Omdat we daardoor meer op elkaar betrokken worden.
Wensen wij elkaar de vrede toe.

LIED: zaterdag en zondag: Eet en drinkt van brood en wijn

Iedereen wordt van harte uitgenodigd aan de tafel van brood en wijn

LIED: zaterdag: De eerste uit de doden| zondag: Tebe poem

AFSLUITEND GEBED

MEDEDELINGEN

SLOTGEDACHTE:

Zuster Yvonne indachtig…

Ga naar de mensen
Leer van hen
Leef met hen
Begin met wat ze weten
Bouw met wat ze hebben

(Lao-Tse, chinees filosoof, 6^e eeuw voor Christus)

ZEGENWENS

Op onze wegen, die soms keren, tegen de gangbare praktijk:

Behoed ons
zegen ons
bewaar ons

Gij, die ons hebt toegekeerd naar elkaar,
om elkaar
te zegenen,
te bewaren
en te behoeden
Vader, zoon en heilige geest, Amen.

SLOTLIED zaterdag en zondag: Uit vuur en ijzer