SAN SALVATORGEMEENSCHAP | 30 maart 2025 | 4de zondag van de Vastentijd
Voorganger: Franneke Hoeks | Lectoren: Dorine Broekmeulen & Toon van Mierlo
Samenzang o.l.v. Wilton Desmense | Pianist Joost Broekhoven
Openingslied Dit huis vol mensen
Welkom
Halfvasten is het vandaag. We zijn halverwege die veertig dagen en Pasen komt langzaam maar zeker in zicht. Een zondag die van oudsher wat lichter van sfeer was omdat het licht van Pasen al een beetje in onze ogen mag schitteren. Hongeren is het woord dat in de vastentijd met ons meetrekt. De vastentijd was vroeger een tijd van soberheid: niet snoepen, minder vlees eten. Nu zoeken we onze eigen manieren om invulling te geven aan deze bezinningstijd. Soms helpt het om dingen te laten, om even te minderen met iets. Deze tijd kan ook juist beteken dat je wat meer doet, bijvoorbeeld bewust iets voor een ander doen. Als gemeenschap steunen we vrouwen in Oeganda. Heeft u al iets voor het vastenproject overgemaakt?
Waar hongeren we naar? Ten diepste? Dat is de vraag die met ons meetrekt deze weken. Ook vandaag verhalen die ons laten nadenken over waar we als mensen naar hongeren… een plek waar je thuis mag komen.
GEBED
Eeuwige,
Jij die het begin- en eindpunt bent
van onze reis op aarde,
breng onze gedachten tot rust
schep ruimte in ons hart
zodat thuis mogen komen
bij jou en bij elkaar
als mensen die
blijven hongeren
naar het goede leven voor allen. Amen.
Acclamatie Wek mijn zachtheid weer
INLEIDING OP LEZINGEN
Twee lange lezingen vandaag. De tweede lezing is een bekend verhaal: het verhaal van de verloren zoon. Als eerste lezing vandaag een tekst uit 2 Kronieken. De twee boeken Kronieken beschrijven de geschiedenis van het Joodse volk. 1 Kronieken begint met de geslachtlijsten met als eerste naam Adam, de eerste mens. De hele geschiedenis komt in die twee boeken voorbij. Vandaag klinken de laatste woorden uit de Kronieken. Een heftig einde. Het Joodse volk kan maar niet op dat pad van de Eeuwige blijven. Het visioen van recht en vrede verwatert met alle gevolgen van dien. Keer op keer stuurt God boodschappers die mensen de weg wijzen. Tevergeefs. En dan wordt God – hij/zij heeft hele menselijke trekken – boos, heel boos. Alles wat God heilig was wordt vernietigd. Een bloedige inval. De tempel, de stad, de huizen: er blijft niets over om thuis te zijn. Moord en doodslag en wie overblijven worden weggevoerd. De tijd van de Babylonische ballingschap breekt aan.
Godzijdank is er ook licht. Het boek eindigt met een belofte dat de tempel herbouwd zal worden en dat het Joodse volk weer een thuis mag komen.
1E LEZING 2 Kronieken 36,14-23
Ook de leiders van de priesters en het volk verzaakten voortdurend hun plichten, gaven zich over aan de verfoeilijke praktijken van andere volken en bezoedelden de tempel die de EEUWIGE in Jeruzalem geheiligd had.
De EEUWIGE, de God van hun voorouders, waarschuwde hen bij monde van zijn boden, die Hij telkens opnieuw naar hen toe zond omdat Hij zijn volk en zijn woning voor de ondergang wilde behoeden. Maar zij lachten Gods boden uit, minachtten zijn woorden en dreven de spot met zijn profeten, totdat de toorn van de EEUWIGE tegen zijn volk zo hoog oplaaide dat niets hen meer kon helpen. Toen stuurde Hij de koning van de Chaldeeën op hen af, die hun uitgelezen mannen ombracht in hun heilige tempel. Niemand werd gespaard; jonge mannen en vrouwen, oude mensen en ook hoogbejaarden werden aan de koning uitgeleverd. En alle voorwerpen uit de tempel van God, de grote zowel als de kleine, liet hij naar Babel overbrengen, evenals de schatten uit de tempel en de kostbaarheden van de koning en zijn raadsheren. Ze staken de tempel van God in brand en haalden de stadsmuur van Jeruzalem neer. Ook alle paleizen werden in de as gelegd en alles van waarde werd vernietigd. De mensen die aan het zwaard ontkomen waren, werden als ballingen naar Babylonië meegevoerd, waar ze de koning en zijn nakomelingen als slaven dienden totdat het rijk in handen viel van Perzië. Zo ging in vervulling wat de EEUWIGE bij monde van Jeremia had voorzegd. Zeventig jaar bleef het land braak liggen en had het rust, totdat alle niet in acht genomen sabbatsjaren vergoed waren.
In het eerste regeringsjaar van Cyrus, de koning van Perzië, liet de EEUWIGE in vervulling gaan wat Hij bij monde van Jeremia had voorzegd. Hij zette de koning ertoe aan om in zijn hele koninkrijk mondeling en ook schriftelijk het volgende besluit bekend te laten maken: ‘Dit zegt Cyrus, de koning van Perzië: Alle koninkrijken van de aarde heeft de EEUWIGE, de God van de hemel, mij gegeven. Hij heeft mij opgedragen om voor Hem een tempel te bouwen in Jeruzalem, een stad in Juda. Laten al diegenen onder u die tot zijn volk behoren, zich verzekerd weten van de hulp van de EEUWIGE, hun God, en daarheen gaan.’
Lied Die chaos schiep tot mensenland
Lucas 15,11-32
Vervolgens zei Jezus: ‘Iemand had twee zonen. De jongste van hen zei tegen zijn vader: “Vader, geef mij het deel van uw bezit waarop ik recht heb.” De vader verdeelde zijn vermogen onder hen. Na enkele dagen verzilverde de jongste zoon zijn bezit en reisde af naar een ver land, waar hij een losbandig leven leidde en zijn vermogen verkwistte. Toen hij alles had uitgegeven, werd dat land getroffen door een zware hongersnood, en begon hij gebrek te lijden. Hij trok eropuit en verhuurde zich aan een van de inwoners van dat land, die hem op het veld zijn varkens liet hoeden. Hij had graag zijn maag willen vullen met de peulen die de varkens te eten kregen, maar niemand gaf ze hem. Toen kwam hij tot zichzelf en dacht: De dagloners van mijn vader hebben eten in overvloed, en ik kom hier om van de honger. Ik zal naar mijn vader gaan en tegen hem zeggen: “Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden; behandel mij als een van uw dagloners.” Hij vertrok meteen en ging op weg naar zijn vader.
Zijn vader zag hem in de verte al aankomen. Hij kreeg medelijden en rende op zijn zoon af, viel hem om de hals en kuste hem. “Vader,” zei zijn zoon tegen hem, “ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden.” Maar de vader zei tegen zijn knechten: “Haal vlug het mooiste gewaad en trek het hem aan, doe hem een ring aan zijn vinger en geef hem sandalen. Breng het gemeste kalf en slacht het. Laten we eten en feestvieren, want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden.” En ze begonnen feest te vieren.
De oudste zoon was op het veld. Toen hij naar huis ging en al dichtbij was, hoorde hij muziek en gedans. Hij riep een van de knechten bij zich en vroeg wat dat te betekenen had. De knecht zei tegen hem: “Uw broer is thuisgekomen, en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht omdat hij hem gezond en wel heeft teruggekregen.” Hij werd woedend en wilde niet naar binnen gaan, maar zijn vader kwam naar buiten en probeerde hem tot andere gedachten te brengen. Hij zei tegen zijn vader: “Al jarenlang werk ik voor u en nooit ben ik u ongehoorzaam geweest als u mij iets opdroeg, en u hebt mij zelfs nooit een geitenbokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. Maar nu die zoon van u is thuisgekomen, die uw vermogen heeft verkwanseld aan de hoeren, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht.” Zijn vader zei tegen hem: “Mijn jongen, jij bent altijd bij me, en alles wat van mij is, is van jou. We kunnen toch alleen maar feestvieren en blij zijn? Want je broer was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden.”’
Acclamatie Een schoot van ontferming
OVERWEGING
Het verhaal van de verloren zoon is een bekend verhaal. Ik denk dat veel mensen die niet “kerken” dit verhaal kennen. Er zijn boeken over geschreven, schilderijen over gemaakt. Kortom een klassieker! En dan mag ik een poging doen om daar nog iets aan toe te voegen. Het is zo’n oer-menselijk verhaal over een kind dat zijn of haar eigen weg gaat en er niet zo veel van bakt en dan de moed hebben om terug te gaan naar het ouderlijk huis. Het is een verhaal van die vader die zo blij is zijn kind weer te zien. Geen verwijten, nee blijdschap. Zo’n vader willen we allemaal wel. En die oudste zoon, ook zo herkenbaar die reactie. De jaloersheid en de angst dat jij tekortkomt. Een heel scala aan menselijke emoties om in de drie figuren voorbij.
We hongeren allemaal naar je eigen weg mogen gaan en we hopen allemaal op mensen die ons keer op keer met liefde ontvangen. Dat gevoel van jaloersheid, de angst om iets te kort te komen kennen we denken ook allemaal wel in meer of mindere mate.
Op weg gaan en thuis mogen komen. Ook het eerste verhaal gaat over vertrekken, een noodgedwongen vertrek. Hier is geen sprake van keuze, maar een gewelddadige inbreuk in het thuisgevoel van een volk. Je kunt bijna niet anders dan denken aan situaties hier en nu waar mensen niet thuis mogen zijn. Waar oorlog, geweld en onderdrukking mensen, hele volken van huis en haard verjagen. Palestijnen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. De Rohingya in Myanma. Masalit bevolking in Soedan. Inheemse volkeren in Latijns-Amerika. Op andere plekken – denk aan Oekraïne en andere oorlogshaarden – kunnen mensen misschien wel blijven wonen maar is gevoel van een veilig thuis ver te zoeken.
Ik moet zeggen dat ik bij het verhaal uit Kronieken ook wel even moet slikken bij de hardvochtige kant die de Eeuwige hier wordt toegeschreven. Dat vernietiging een straf van God is, toorn van God dat is niet mijn taal. Ik geloof niet dat ik God verantwoordelijk kan of wil houden voor gruwelijkheden die gebeuren. Dat is toch echt afschuwelijk mensenwerk! Wij mensen maken soms een potje van omdat eigenbelang toch de overhand krijgt. In het leven van alledag en op het grote politieke wereldtoneel. Dat het fout gaat als we dat visioen van de Eeuwige niet meer voor ogen hebben, daar kan ik wel in meegaan. Dat God straft … nee. Die straf maken we zelf. Schokkend dat ook mensen die er misschien niets aan kunnen doen toch slachtoffer worden van de situatie.
Het boek 2 Kronieken is het laatste boek van de Hebreeuwse bijbel. God -zij-dank is Ballingschap niet het einde van alles. Er wordt een belofte gedaan, bij monde van koning Cyrus. De tempel in Jeruzalem zal weer opgebouwd worden en het Joodse volk krijgt weer een plek om thuis te komen.
De jongste zoon keert terug naar huis, bescheiden – hij hoopt op niks. Gewoon een dak boven zijn hoofd en geen honger. Dat is thuis genoeg. Er wordt reikhalzend naar hem uitgekeken. Vader zag hem in de verte al aankomen. Ze begonnen feest te vieren. De oudste kan de drempel niet over! Jaloersheid zit hem in de weg en hij kan niet mee in het welkom heten van die gekke, losgeslagen broer. Zijn vader zegt, wees blij want dood werd weer leven.
Wat zou de wereld toch anders zijn als we elkaar vergeven in plaats van elkaar te lijf te gaan,
elkaar zegenen in plaats van te vervloeken, elkaars wonden verzorgen in plaats van ze dieper te maken, elkaar bemoedigen in plaats van te ontmoedigen, elkaar hoop geven in plaats van elkaar tot wanhoop te drijven, elkaar omhelzen in plaats van te bestoken met narigheid, elkaar begroeten in plaats van te negeren, elkaar danken in plaats van te bekritiseren, elkaar prijzen in plaats van te belasteren. Iedere keer als we voor elkaar kiezen in plaats van tegen elkaar, in onze eigen huizen én op het grote wereldtoneel, maken we Gods onvoorwaardelijke liefde zichtbaar, verminderen we het geweld en werken we aan het tot stand komen aan het goede leven voor allen.
Geloofslied Lied aan het licht – Licht dat ons aanstoot
KLAARMAKEN TAFEL | COLLECTE | MUZIEK
VOORBEDE
Wij bidden voor mensen die door oorlog, geweld of klimaatverandering hun huizen noodgedwongen moesten verlaten. We noemen de naam van familie Babayants, die beschermd worden door het kerkasiel in Kampen. Dat zij en alle mensen op de vlucht in vrede en veiligheid ergens thuis mogen zijn.
Dat de nieuwe wereld komen zal (refrein)
Deze week werd zuidoost Azië getroffen door een zware aardbeving. Vooral in Myanmar zijn er veel slachtoffers en is de schade groot. We zijn met ons gebed bij de slachtoffer en hopen dat internationale steun snel op gang komt.
Dat de nieuwe wereld komen zal (refrein)
We bidden Voor vrouwen en mannen in Oeganda. Dat zij een beter bestaan mogen opbouwen door het vervaardigen van briketten uit gft-afval. Dat zij zo een betere toekomst mogen krijgen voor henzelf, voor hun kinderen voor de aarde.
Dat de nieuwe wereld komen zal (refrein)
We bidden voor de wereld waarin we leven. We maken ons zorgen. Geef dat wereldleiders zich niet laten voorstaan op geld, macht en eigenbelang maar oog hebben voor vrede en gerechtigheid.
Dat de nieuwe wereld komen zal (refrein)
We bidden voor gebeden en intenties die zijn opgeschreven in ons intentieboek en zijn in gedachten bij de mensen die vandaag niet bij ons kunnen zijn. We bidden dat het hen goed mag gaan. Hier rondom de tafel staan we stil bij mensen van wie we afscheid moesten nemen.
Acclamatie Gedenk ons hier bijeen
TAFELGEBED
In dankbaarheid noemen wij jouw naam, God, schepper van al wat is, Jij die ons adem geeft, ons tot leven wekt, jij die met ons meetrekt, ons bevestigt op onze levensweg, jij die liefdevol nabij is, ons erkent om wie wij zijn, jij die ons aanvaardt, ons ruimte en vrijheid geeft, om tot bloei te komen, mens te worden, ten volle.
In dankbaarheid noemen wij zijn naam, Jezus, één met Jou, één met ons, die ons voorging op zijn weg zich liet dopen, Jou aansprak als Vader, mensen deed opstaan, licht gaf aan blinden, stem gaf aan doven, hoop gaf aan onderdrukten, mensen tot leven wekte, ja zei tegen Jou, ja zei tegen Liefde, ja zei tegen elke mens.
Zo herinneren wij ons in dankbaarheid, de avond voor zijn sterven, waar Hij het brood nam, het zegende en brak met de woorden: ‘dit ben Ik en Ik zeg jullie, dat jij met mij aan tafel zult eten en drinken in het huis van mijn Vader. ‘
Zo nam hij ook de beker, met alles wat Hem lief en heilig was, en gaf deze aan hen die bij Hem waren met de woorden: neem de beker van mij over en drink hem samen; maak een nieuw begin en doe wat ik heb gedaan.’
Zo willen wij telkens weer opnieuw gedoopt worden in zijn Geest, zo willen wij het leven vieren, in zijn Geest, verbonden met elkaar, verbonden met Jou, God, zo willen wij bidden, als geliefd kind van Jou, met woorden die Jezus ons heeft gegeven: ONZE VADER
VREDESWENS | VREDESLIED Als God ons thuisbrengt, refrein
BROOD EN WIJN
LIED De tafel der armen – Wat in stilte bloeit
MEDEDELINGEN
SLOTGEDACHTE
Een jongeman droomde dat hij een winkel binnenging, waar een engel achter de toonbank stond. ‘Wat verkoopt u, meneer?’, vroeg de jongeman. De engel antwoorde met een glimlach: ‘Alles wat je maar wilt.’ De jongeman begon te bestellen: ‘Ik wil graag dat er nergens meer oorlog is, dat alle armen het voortaan goed hebben, dat niemand op aarde nog wordt onderdrukt, dat alle werkelozen werk hebben…’ ‘Hola, hola’, zei de engel. ‘Je hebt me niet helemaal goed begrepen, vrees ik. Wij verkopen hier geen vruchten, alleen zaadjes…’
ZEGENWENS
Moge God ons zegenen met onrust over gemakkelijke antwoorden, halve waarheden en oppervlakkige relaties zodat er diepgang is in onze harten.
Moge God ons zegenen met boosheid over onrechtvaardigheid, onderdrukking en de uitbuiting van mensen zodat we werken voor rechtvaardigheid, vrijheid en vrede.
Moge God ons zegenen met tranen die we plengen voor hen die lijden door pijn, verstoting, honger en oorlog, zodat we onze handen zullen uitstrekken tot troost.
Moge God ons zegenen met onbehagen over de exploitatie van de aarde, klimaatverandering en milieuverwoesting, zodat we streven naar duurzaamheid en leven in eenvoud.
En moge God ons zegenen met zoveel dwaasheid dat we geloven een verschil te kunnen maken in deze wereld. Zodat we kunnen doen waarvan anderen zeggen dat het onmogelijk is.
Laat ons gaan met het visioen voor ogen en met de adem van Gods geest in ons hart in de naam van Eeuwige die we kennen als vader/moeder, zoon en heilige geest.
SLOTLIED Wat vrolijk over u geschreven staat