Onstilbare tonen

SAN SALVATORGEMEENSCHAP
19 oktober 2025

Voorganger: Wilton Desmense
Lectoren: Liesbeth van Leijen en Maria Claessens
Koor: Melodiek

Openingslied: Onstilbare tonen

Inleiding en gebed
Goede morgen allemaal.
Ik begin met een citaat van een Duitse monnik,  Anselm Grün.’ Door aanbidding schijnen we de wereld niet te kunnen veranderen. En toch is juist de aanbidding – het moment dat ik mezelf vergeet – ook de plek waar ik de wereld met andere ogen kan zien. ‘ Einde citaat.
Enkele maanden geleden sprak Toon van Mierlo mij na een viering aan. Hij vertelde dat hij gefascineerd was door de figuur Anselmus. Niet door één, maar door twee Anselmi tegelijk: de heilige Anselmus van Canterbury en de monnik Anselm Grün. “Wil jij niet samen met mij daar een viering aan wijden?”
Toon is op maandag 6 oktober uitgevaren naar de overkant, op zijn bidprentje vaart een zeilboot naar de andere oever van de levensrivier. Daar wacht hij op ons, met een vinger tekenend in het zand, en drie boeken onder handbereik, van Anselmus, van Anselmen nog een ander!
Deze viering is bedoeld om deze toon te zetten van Toon, de postume toon van een lied waarmee deze mens mét ons ging op zijn en onze levensweg. We steken een lichtje voor hem aan.
En laten wij het gebed bidden, waarmee broeder Anselm elk van zijn levensdagen begint, inademend bij de aanspreking, uitademend bij de bede:
‘ Heer Jezus Christus, zoon van God, ontferm je over mij. ‘

Acclamatie: Zolang wij ademhalen

Voorbereiding op de lezingen
De Bijbel ligt open bij het boek Psalmen. De eerste woorden luiden: ‘De dwaas zei bij zichzelf: er is geen God’. Die woorden gaven Anselmus van Canterbury aanleiding om een boek te schrijven waarin hij een bewijs aandraagt voor het bestaan van God. Liesbeth zal ons de psalm voorlezen. Lezing twee uit het evangelie van vandaag volgens het kerkelijk rooster zal door Maria Claessens worden verzorgd en komt uit Lucas.

Lezing 1: Psalm 14
Dwazen denken: “Er is geen God.”
Hun harten zijn bedorven, hebben zich afgekeerd van het rechte pad.
Er is er geen die goed doet, niet één!
Vanuit de hemel overziet de Heer de mensenkinderen,
hij kijkt of er één verstandig is of God tracht terug te vinden.
Maar allen hebben het af laten weten
en werden op slag van nul en generlei waarde.
Er is niemand die goed doet, niet één!
Zullen zij die de ongelijkheid bedrijven,
die de mensen als aas opvreten, niet tot inzicht komen?
De Heer hebben zij links laten liggen.
Zij kenden geen angst, maar die is hun nu om het hart geslagen.
De Heer ontfermt zich over de rechtvaardigen;
daarom hebben jullie de machteloze radeloos gemaakt,
omdat hij zijn hoop stelt op de Heer.

Tussenzang: Jij bent de God die mij gegeven is (mel. Oomen)

Lezing 2: Lucas 18: 1 t/m 8
Jezus gaf een voorbeeld aan zijn leerlingen. Daarmee wilde hij laten zien
hoe belangrijk het is om te blijven bidden en nooit op te geven.
Jezus zei: “Er was eens een rechter in een stad. Hij had geen respect voor God
en hij hield geen rekening met mensen.
In dezelfde stad woonde ook een vrouw. Haar man was overleden.
Omdat ze hulp nodig had, ging ze steeds weer naar de rechter
en zei dan tegen hem: ‘Zorg dat ik krijg waar ik recht op heb.’
Eerst wilde de rechter haar niet helpen. Maar na een tijdje dacht hij:
‘Ik moet die vrouw toch maar helpen. Niet omdat ik bang ben voor God,
of omdat die vrouw mij iets kan schelen. Maar Ik heb last van haar gezeur.
Ze blijft maar langskomen, straks valt ze me nog aan!’ “
Toen zei Jezus: “Kijk, zelfs zo’n oneerlijke rechter helpt mensen die volhouden.
Dan zal God zeker de mensen helpen die hij zelf uitgekozen heeft.
Mensen die dag en nacht om zijn hulp bidden, laat hij niet wachten.”

Acclamatie: Dit ene weten wij

Overweging
Anselmus van Canterbury schreef eens het volgende: ‘ Kom, kleine mens, laat je beslommeringen even wat ze zijn, verberg je een moment voor je rumoerige gedachten. Leg je zware zorgen aan de kant en zet je vermoeiende taken opzij. Neem een weinig tijd voor God en rust een weinig uit in Hem. Ga in de binnenkamer van je hart, sluit alles buiten behalve God en wat je helpt Hem te zoeken, doe je deur dicht en zoek Hem. Zeg nu, heel mijn hart, zeg nu tot God: “Ik zoek Uw gelaat, naar Uw gelaat, Heer, ben ik op zoek.” ‘ Dit schreef en zo bad Anselmus.
Wij lazen en luisterden naar het evangelie, de tweede lezing van vandaag. Jezus wilde laten zien hoe belangrijk het is om te blijven bidden en nooit op te geven. Dan zal God zeker de mensen helpen. De mens Jezus had een groot en rotsvast geloof. Daarvan is ook sprake bij Anselmus, die rond 1100 aartsbisschop was van Canterbury. Bij de slotgedachte zullen we nog bij hem terugkomen.
Anselm Grün werd geboren in 1945. Anselm is zijn kloosternaam, eigenlijk heette hij Wilhelm. Jarenlang was hij in zijn benedictijner abdij economisch directeur. Nu vult hij als 80-jarige zijn dagen vooral met schrijven, hij houdt lezingen en geeft cursussen op het gebied van spiritualiteit en meditatie. Hij probeert het geloof zò uit te oefenen en uit te leggen dat anderen het kunnen of weer leren begrijpen. Alleen al de titels van zijn vele boeken suggereren het geestelijk klimaat van zijn schrijverschap. Om enig idee te krijgen noem ik er vier:
‘God, als U er bent’
‘Schoonheid ervaren’
‘Leven uit de stilte’
‘Gelukkig ouder worden’
Als korte kennismaking: dit is wat Anselm eens schreef en bad. ‘ U schenkt mij deze dag waarop ik kan doen wat goed voor mij is. Laat mij waarnemen wat U mij vandaag wilt schenken. ‘
Ik heb in deze tekst ‘ik’ in ‘wij’ en ‘mij’ in ‘ons’ veranderd. Als u wilt, kunt u met Anselm en mij een langere versie meebidden: U schenkt ons deze dag waarop wij kunnen doen wat goed voor ons is.
Laat ons waarnemen wat U ons vandaag wilt schenken.
Laat ons ook de mensen bewust waarnemen die wij vandaag ontmoeten,
met wie wij nu deze dag beleven.
Neem van ons weg alle onverbiddelijkheid, alle geslotenheid, alle verkramptheid,
opdat wij een goede en aangename uitstraling hebben,
zodat de mensen om ons heen zich goed kunnen voelen,
omdat ze zich gerespecteerd en aanvaard weten.
Het beeld van Toon uit de inleiding, zittend aan de overkant van de levensrivier, deed mij denken aan een Engels lied. [Far side banks of Jordan]Het refrein daarvan luidt, vrij vertaald:
‘ Ik zit te wachten aan de verre overkant van de levensrivier,
maak er eeuwigheidsschetsen in het zand.
En zie ik jullie komen, dan kom ik jullie tegemoet
door het ondiepe water en roep: welkom hier, het is hier goed! ’
De Engelse versie die ik ken, wordt gezongen door Johnny Cash met zijn lage, krachtige en overtuigende stem. Net zo karakteristiek als die van Toon was! Daarmee zou hij het godsbewijs van Anselmus van Canterbury zonder twijfel vandaag hebben vertolkt. Dan hadden wij hem het volgende horen zeggen:
“Ieder weldenkend mens definieert God als
‘datgene-waarboven-niets-groters-gedacht-kan-worden’.
Welnu, als God het hoogst denkbare is, dan moet Hij wel bestaan!
Want wat, als Hij alleen maar verzonnen is en in werkelijkheid niet bestaat?
Dan is alles wat wèl echt bestaat hoger dan het hoogst denkbare, dan God.
En dat zou absurd zijn!”
Toon, wat een lector was hij en wat een mens! Ook wij zullen dat water oversteken, Toon, geloof het maar!

Geloofslied: Trek ik de zee door

Collecte met pianospel

Voorbeden

De hemel zien opengaan, de aarde aan het licht, mensen die elkaar zien staan, God, moge het ooit altijd zo zijn.
De wereld zien omgekeerd, het laagste bovenaan, het ongeziene in het licht, God, moge het zo groeien, een nieuw paradijs.
Het land zien, lang beloofd, waar alles wordt gedeeld, van grond tot licht, van steen tot brood,
God, mogen wij allen worden wat wij zijn: uw evenbeeld.
De aarde zien vol pais en vree, de on-geest weggeleefd. Dat wij ontmaskerd staan voor elkaar,dat iedereen handen vol vrede geeft.

Accl.: De steppe zal bloeien (alleen 1e couplet)

Wij bidden voor onze persoonlijke intenties,
voor vertrouwde bezoekers van onze vieringen
die door ziekte hier niet aanwezig kunnen zijn,
en voor hen die ons met de beste intenties zijn voorgegaan
in het doorgeven van het licht van de blijde boodschap.
Speciaal voor hen die de laatste maanden naar de overkant zijn gegaan:
Greet van Steenderen, Bert van de Put, Jos Weismuller,
Frits Bakker, Willie van Vliet en Toon van Mierlo.

Accl.: De steppe zal bloeien (alleen 3e couplet)

Tafelgebed

Gezegend jij, bron van hoop die vrijheid schept,
die warmte geeft, die voelbaar in ons midden
er wil zijn voor elke kleine en grote mens.
Gezegend jij, bron van leven, die ruimte schept,
die liefde geeft die, als een kracht in ons,
ons doet opstaan voor vrede en gerechtigheid.

Gezegend jij, bron van moed,
die kansen schept, die toekomst geeft,
die ogen opent om te zien wat ons in de wereld te doen staat:
werken aan een aarde van menswaardigheid.

Gezegend jij, tot ons gekomen in Jezus van Nazareth,
belichaming van hoop, leven en toekomst,
die jouw woorden sprak, die jouw daden deed,
om licht te zijn, om mens te zijn, om God te zijn,
om goed te zijn, voor elke mens.

Hij gaf zijn liefde tot het uiterste toe.
Op de avond voor zijn sterven, nam hij brood in zijn handen,
sprak een dankgebed, brak het,
gaf het aan zijn vrienden en zei:
Ontvang en eet dit brood, als teken van mijn leven,
gebroken en gedeeld, ter wille van jou.

Ook nam hij de beker liet hem rondgaan en zei:
neem deze beker en drink eruit, samen hier bijeen.
Zo zal er vrede komen in de wereld.
Blijf dit doen om mij te gedenken.

Zo willen wij leven, in zijn geest,

zodat iedereen tot bloei komt,
een wereld vol mensen van allerlei slag,

met hoop, vertrouwen en respect.
Zo willen we op pad gaan, zoekend en tastend naar het leven.
Zo willen wij samen bidden
met de woorden die Jezus ons gegeven heeft:

ONZE VADER …

Vredeswens

Wensen wij elkaar vrede toe,
in ons werken, in vreugde en verdriet,
in dat waarin wij ten diepste geloven,
in het leven van alledag.

Vredeslied: Dona nobis pacem, pacem

Communie

De vrede leeft in het levend houden van het gebaar waarmee Jezus zijn laatste samenzijn met de zijnen vierde. Laten wij dat blijven doen, en weet waar het om gaat: het delen met elkaar en dat is heilig.

Piano

Communielied: Moge ons (voor waar) verschijnen

Mededelingen

Slotgedachte:

[Uit Ondenkbaar dat U niet bestaat, Anselmus van Canterbury, vert. Vincent Hunink]

Zoals beloofd komt Anselmus van Canterbury hier nog  één keer aan het woord:

Ik erken het, Heer, en zeg U dank
dat U in mij een evenbeeld van Uzelf hebt geschapen,
zodat ik vanuit herinnering aan U
denk over U, liefde voel voor U.
Maar zo versleten is het evenbeeld door grove, ruwe fouten,
zo roetzwart geworden door de rook van zonden,
dat het niet kan doen waarvoor het is gemaakt,
als U het niet vernieuwt en hervormt.

Nee, Heer, ik tracht niet door te dringen tot Uw hoogverhevenheid,
want geenszins wil ik mijn verstand daarmee vergelijken.

Nee, wat ik verlang is dit:
Uw waarheid enigszins begrijpen,
Uw waarheid waar mijn hart in gelooft en van houdt.

Ik zoek namelijk geen begrip om te kunnen geloven,
maar ik geloof om te kunnen begrijpen.
Want ook dit geloof ik:
als ik niet eerst geloof, zal ik niet begrijpen.

Wegzending

In de geest van deze viering gaan wij vanhier.
Wij bidden bemoediging mee te krijgen van elkaar

en van de woorden die wij hier hoorden.
Mogen die ons inspireren,

in de naam van die wij in één adem noemen

vader, zoon en Heilige Geest. Amen.

Slotlied: Leven is van zeven dagen