Voorganger: Franneke Hoeks | Lectoren: Frans Langemeijer & Marga van de Koevering
Pianist Joost Boekhoven | Cantor Wilton Desmense
Openingslied Dit huis is een huis
Welkom
GEBED
Eeuwige, gij die ons niet aan ons lot overlaat
maar met zachte kracht ons aanspoort tot recht en vrede
open ons hart voor uw stem in de stilte,
voor uw adem in ons midden,
voor uw liefde die zich telkens opnieuw weeft
door gebrokenheid heen.Laat dit uur een plek zijn
waar hemel en aarde elkaar raken,
Waar we ons geroepen en gedragen mogen weten.
waar we mensen mogen worden die
jou horen, jou ademen en jou durven leven. Amen.
Acclamatie Roep onze namen
INLEIDING
Afgelopen donderdag was het Hemelvaart. Volgend weekend is het Pinksteren. Twee grote gebeurtenis waar deze zondag precies tussen valt. Wezenzondag wordt deze dag ook wel genoemd. Met Hemelvaart klinkt het verhaal dat Jezus terugkeert naar de Eeuwige. Zijn vrienden zien hem opstijgen naar de hemel en blijven verweesd achter. Hoe moet het nu verder met dat verhaal van anders, omgekeerd en oog voor wie niet mee kan komen? Hoe doe je dat als je inspiratiebron verdwenen lijkt? Een helper is de achterblijvers beloofd, maar die lijkt niet een, twee, drie aanwezig. Met Pinsteren klinkt het verhaal van mensen in vuur en vlam, leerlingen die aangespoord door die zachte kracht, moed vinden in zichzelf. Vandaag bevinden we ons tussen deze twee verhalen. De afgelopen jaren vierden we deze twee feesten niet in onze eigen kring. Dus vandaag, op wezenzondag, wil ik de verbinding maken tussen hemelvaart en pinksteren aan de hand van het thema Niet verweesd maar verweven. De verhalen van vandaag helpen ons bij deze verkenning We lezen uit het boek 1 Samuel. Daarin houdt de oude profeet het volk een spiegel voor: Richt je op de Eeuwige en loop niet achter zaken aan die niets op zullen leveren. En dan klinken woorden uit het evangelie volgens Johannes waarin Jezus zijn leerlingen een pleitbezorger beloofd: de geest van waarheid.
1E LEZING 1 Samuel 12k 19b-24
Ze vroegen Samuel: ‘Bid voor ons, uw dienaren, tot de Eeuwige, uw God, dat we niet hoeven te sterven. Want we hebben opnieuw ernstig gezondigd door om een koning te vragen.’ ‘Ook al hebt u gezondigd,’ antwoordde Samuel, ‘u hoeft niet bang te zijn zolang u de Eeuwige maar trouw blijft en Hem dient met heel uw hart. Dwaal niet af om achter iets aan te lopen dat niets oplevert en niet bevrijdt, omdat het niets is. Ter wille van zijn grote naam zal de Eeuwige zijn volk immers niet in de steek laten, want Hij heeft zelf besloten om u tot zijn volk te maken. En hetzelfde geldt voor mij: ook ik moet niet zondigen tegen de Eeuwige en ik moet zeker niet ophouden voor u te bidden en u het goede en rechte pad te wijzen. Dus: heb ontzag voor de Eeuwige en dien Hem oprecht, met heel uw hart. U hebt immers zelf ervaren welke grootse daden Hij voor u heeft verricht.
Lied Dat woord waarin ons richting werd gegeven
2E LEZING Johannes 14, 15-21
Als je Mij liefhebt, houd je dan aan mijn geboden. Dan zal Ik de Vader vragen jullie een andere pleitbezorger te geven, die altijd bij je zal zijn: de Geest van de waarheid. De wereld kan Hem niet ontvangen, want ze ziet Hem niet en kent Hem niet. Jullie kennen Hem wel, want Hij blijft bij jullie en zal in jullie zijn. Ik laat jullie niet als wezen achter, Ik kom bij jullie terug. Nog een korte tijd en de wereld zal Mij niet meer zien, maar jullie zullen Mij wel zien, want Ik leef en ook jullie zullen leven. Dan zul je begrijpen dat Ik in mijn Vader ben, dat jullie in Mij zijn en dat Ik in jullie ben. Wie mijn geboden kent en zich eraan houdt, heeft Mij lief. Wie Mij liefheeft zal de liefde van mijn Vader en Mij ontvangen, en Ik zal mij aan hem bekendmaken.’
Acclamatie maak uw woord
OVERWEGING
Er zijn momenten waarop het volk struikelt, waarop wij struikelen – wanneer we denken dat we het zelf beter weten of we de draad van alles wat er om ons heen gebeurt kwijt zijn. Herkenbaar? Een persoonlijke ontboezeming: ik merk dat mij steeds vaker een gevoel van machteloosheid, misschien zelf wel hopeloosheid overvalt. Oorlogen, politiek die ik niet kan volgen, grenzen dicht, klimaat onder druk, boze mensen en ik merk dat de moed mij in mijn schoenen zakt.
Geen wonder dat mensen hopen op snakken naar iemand die het wel weet, die richting aangeeft, die duidelijke taal spreekt. Zekerheid en controle. Zou dat niet fijn zijn! In de eerste lezing hoorden we over Samuel, profeet van het joodse volk ongeveer 1000 jaar voor Christus. De tijd van Samuel was een periode van instabiliteit, politieke verdeeldheid en externe bedreigingen. De jonge Samuel wordt door God geroepen als profeet. Zijn hele leven probeert hij het te wijzen op de weg van de Eeuwige. Hij sprak recht en leidde het volk met wijsheid. En toch blijft het volk morren. Ze vragen om een koning. Dat hebben al die andere landen ook en een sterke, machtige figuur zal het joodse volk succes en welvaart brengen is het gevoelen. Samuel zalft Saul tot koning en een nieuwe tijd breekt aan.
Een volk met een koning. Een sterke man om te volgen. Daarmee lijkt de Eeuwige naar het tweede plan te verhuizen. De koning zal redding brengen. Voor godsman Samuel voelt dit als falen. Liever een koning als leidsman dan de Eeuwige.
We kunnen natuurlijk niet zomaar paralellen trekken met nu, maar ik moet denken aan de hoop die veel Amerikanen vestigen op iemand als Trump. Geef ons maar een koning! Hij zal voor verandering zorgen.
Nu zou je kunnen denken dat God en Samuel het wel voor gezien houden. Wie z’n billen brandt moet op de blaren zitten. Maar dat is niet wat er gebeurd. De trouw van de Eeuwige is duurzaam. God laat mensen niet in de steek, ook niet als ze fouten maken of zich gruwelijk vergissen. De oude profeet Samuel zegt; “Dwaal niet af om achter iets aan te lopen dat niets oplevert en niet bevrijdt, omdat het niets is.’ Wijze woorden waar ook wij vandaag de dag iets aan hebben. Loop niet zomaar achter iets of iemand aan maar blijf je richten op wat bevrijding brengt voor mensen, sterker nog wat bevrijding brengt voor al wat leeft.
Diezelfde grondtoon klinkt eeuwen later in de woorden van Jezus: Als je Mij liefhebt, houd je dan aan mijn geboden.’ Op het woord geboden, gaan we dikwijls niet zo lekker. Ik ook niet. In andere vertalingen staat ‘leef volgens mijn regels’ of’ neem ter harte wat ik jullie opdraag.’ Dat klinkt minder stellig. In het grieks staat er tèrein. Dat heeft een veel bredere betekenis: respecteren, nakomen, in acht nemen. In dat woord zit ook iets van gevoelswaarde van mediteren, zorgvuldig bestuderen. Het gaat denk ik niet om blindelings volgen maar om keer op keer doorleven van de aanwijzingen die Jezus meegaf. Heb lief! Zorg voor wie minder heeft. Dan ben je een mens van god. De Eeuwige is niet een vorst of een leider, maar we vinden hem/haar in nabijheid, liefde, mildheid.
Jezus oproep om zijn weg te volgen is niet simpel weg een morele aansporing; als ik nu dit maar doe dan is het voor eens en altijd geregeld. Nee het gaat denk ik om een voortdurend proces van onszelf ontwikkelen, van keer op keer kritisch naar onszelf kijken. Doen we het juiste? Door dit proces groeien we als mensen. Worden we steeds meer die mens die God zo graag ziet.
In de woorden van Johannes horen we dat we ook in dit proces niet aan ons lot worden overgelaten. Er wordt een helper beloofd: de geest van waarheid.
In onze bijeenkomsten naar aanleiding van de geloofsbelijdenis van Nicea spraken ook over Geest. Er klonken toe woorden als kracht, bezieling, lef, durf, verbinding, vonk, aansporing, verbinding. In het Hebreeuws en Grieks is Geest is vrouwelijk. Ruah. Pneuma. In het vroege denken was geest bij God in den beginne. Ze is scheppingskracht en zet mensen in hun kracht. Ze laat mensen sprankelen en geeft ons levenskracht.
Als naar de Johannes tekst kijk hoor ik een tedere belofte. Ik ga jullie verlaten, maar er komt iets anders voor in de plaats. Op een nieuwe manier ben ik dan bij jullie. Eigenlijk bijzonder. Doordat Jezus weggaat moeten de leerlingen het bij zichzelf en in zichzelf gaan zoeken. Ze kunnen niet blindelings achter hun leermeester aanlopen. Nee ze moeten in zichzelf op zoek naar hoe die woorden, geboden zo je wilt, van Jezus te leven. Geest is dan de manier waarop er ruimte komt harten van mensen, waardoor we durven leven zoals Jezus. Geest opent ruimte in ons hart. Laat maar komen die geest, niet alleen met Pinksteren, maar alle dagen van ons leven. Geloofslied onhoorbaar, onzichtbaar
TAFEL KLAARMAKEN | COLLECTE | MUZIEK
VOORBEDE
We bidden voor hen die zich verweesd voelen in de samenleving – voor wie geen plek vinden, voor mensen zonder thuis, zonder stem, zonder veiligheid, voor vluchtelingen aan grenzen, voor jongeren zonder perspectief, voor wie verloren loopt in systemen die niet luisteren. Dat er geest mag waaien die ruimte maakt voor wie verloren liep op dat mensen zich weer deel van een groter geheel voelen.
Acclamatie Kom over ons met uw geest 2x
We bidden voor onze samenleving, waarin polarisatie groeit – waar het ‘wij’ en ‘zij’ soms harder klinkt dan het ‘samen’, waar angst het gesprek vervangt, en verschillen worden uitvergroot tot muren. Dat er geest mag waaien die verbindt en mensen elkaar laat ervaren als mede-mensen.
Acclamatie Kom over ons met uw geest 2xWe bidden voor de aarde – ons gedeelde thuis – die zucht onder onze haast, onze honger naar meer, voor dieren, bossen, oceanen, voor generaties die komen zullen. Dat er geest mag waaien die zorgzaam is voor al wat leeft.
Acclamatie Kom over ons met uw geest 2x
We bidden voor wat leeft in ons hart en voor gedachten en gebeden die zijn toevertrouwd aan ons intentieboek. We denken aan wie ziek zijn dat zij zich verweven blijven voelen met onze gemeenschap. We staan stil bij mensen van wie we afscheid moesten nemen. Dat zij zich tot in de eeuwigheid gedragen mogen weten door jouw geest.
Acclamatie Kom over ons met uw geest 2x
TAFELGEBED
Eeuwige, jij die ons niet als wezen achterlaat,
jij bent de oorsprong en bestemming van ons zoeken
en verweeft je keer op keer met ons bestaan.
We zeggen dank voor het leven dat ons gegeven werd.
Toen jouw kind, Jezus van Nazareth,
bij ons was, liet Hij zien hoe we jou kunnen vinden
in het delen van wat je hebt,
in het doen van gerechtigheid
en in het liefdevol spreken van waarheid.
Jezus sprak niet over macht, maar over nabijheid.
Niet over gebod, maar over verbondenheid.
Meer dan in een ander mens heeft jouw visioen
hem gedragen verder dan leven en dood.
Toen Hij niet langer zichtbaar was,
beloofde Hij een trooster –
jouw Geest die ons herinnert aan alles
wat Hij ons heeft toevertrouwd.
Moge deze tafel ons herinneren
dat wij, hoe verloren soms ook,
nooit verweesd zijn –maar eeuwig verweven
met jou, met elkaar en met al wat leeft.
In de nacht waarin Jezus zichzelf zou overgeven,
zat Hij aan tafel met zijn vrienden en vriendinnen.
Hij nam het brood, zegende het, brak het,
en deelde met de woorden:
“Neemt en eet, dit is mijn leven,
gebroken uit liefde voor jullie.
Blijf dit doen, en denk aan mij.”
Zo nam Hij ook de beker, zegende de wijn en liet hem rondgaan met de woorden zei:
“Drink hieruit, allen, dit is mijn leven, een verbond van liefde,
voor jullie en voor velen. Doe dit telkens opnieuw –
Aangevuurd door zijn Geest worden woorden oprecht verstaan en vinden mensen elkaar.In zijn geest wijzen mensen elkaar de bronnen aan, vindplaatsen van waarheid en liefde. Samen gaan ze wegen om het onrecht te keren, hun handen staan klaar om te breken en te delen wat het leven biedt.
Hij leeft in ons opstaan en naar de ander gaan.Zo groeit dat rijk van God onder ons,
wordt zoeken een hoopvolle tocht naar een land van licht en leven.
ONZE VADER
VREDESWENS
VREDESLIED Vrede wens ik je toe
DELEN VAN BROOD EN WIJN
MUZIEK
LIED Wat altijd is geweest
MEDEDELINGEN
SLOTGEDACHTE
Pinksteren is openstaan
voor een kracht
die je boven jezelf uittilt.
Is warmlopen
voor iets wat hoop geeft
en uitzicht biedt.
Is geloven dat
heel gewone mensen
iets buitengewoons
tot stand kunnen brengen
als ze zich laten
inspireren door woorden
van liefde en kracht.
Pinksteren is diep ademhalen
en alles wat in je is
openzetten voor een droom
die lucht geeft.
Is je vleugels uitslaan
en je mee laten nemen
door die windvlaag van Boven
die als een frisse bries
over de aarde waait.
Is de kracht van God
in elkaar herkennen
en in zijn Geest
met elkaar verdergaan.
Greet Brokerhof-Van der Waa
ZEGENWENS
Moge wat op onze weg komt
ons tot zegen zijn:
de vreugde van de ontmoeting,
de pijn van de ontbering,
de tijd van de verwachting,
het genot van de volheid,
de kaalte van het gemis.
Moge ons leven anderen tot zegen zijn:
dat onze ogen met mildheid kijken,
dat onze handen altijd open zijn
dat we luisteren tot in het zwijgen,
dat onze woorden oprecht zijn
en dat we in hart en nieren bewogen zijn
om de mensen onze weg
Aangespoord en gedragen door de geest
mogen we gaan van heer
in de naam van de Eeuwige
die we kennen als vader/moeder, zoon en heilige geest.
SLOTLIED Is een mens trouw aan gods wetten