SAN SALVATORGEMEENSCHAP
9 maart 2025, 1e zondag van de vastentijd
Voorganger: Wilton Desmense
Lectoren: Maria Claessens en Rinus van der Heijden
Koor: Melodiek
Thema: Fratelli tutti
Openingslied: Onstilbare tonen
Inleiding en gebed
Goede morgen,
zusters en broeders allemaal,
‘fratelli tutti’ in de woorden van Sint Franciscus
en als hij nu had geleefd, had hij er zeker ‘sorelle tutte’
aan toegevoegd!
Dit is de eerste van de zes zondagen vóór Pasen:
de tijd van voorbereiding en bezinning
op de betekenis in het leven van nu van de woorden
‘wie niet geeft om zelfbehoud, leven vindt hij honderdvoud.’
Wij en de eeuwige, wij en de eeuwigheid.
Mij verschijnt voor ogen het beeld van een mens,
van de mens: ons Evenbeeld
met open handen en uitgestrekte armen,
met vingers die strelen,
misschien soms hoofdschuddend,
maar met een glimlach.
Door de blijde boodschap geïnspireerd
hebben wij ons zo’n Evenbeeld gevormd,
om nader te komen tot ons wezen en doel:
nader komen tot elkaar
en vooral tot de kleinsten onder ons
om hun te zeggen: wees welkom,
wie je ook bent,
als je maar komt om een mens van goede wil te zijn.
Nader tot U in deze tijd en door deze dagen heen
die ons dichter, steeds dichter bij Pasen zullen voeren.
Acclamatie: Neem mij aan zoals ik ben
Voorbereiding op de lezingen
De lezingen van vandaag zijn twee basisteksten
die wij in onze traditie van christenen met ons meedragen:
de tien geboden uit het oude testament
en uit het nieuwe de 40 dagen van Jezus in de woestijn.
Hoe actueel zijn ze voor ons nog in deze tijd,
waarin begrippen als straffen en vasten
niet meer de betekenis hebben
uit onze jonge jaren.
Ik aarzel of ik achter deze laatste zin
een vraag- of een uitroepteken wil zetten.
Laten we maar weer eens de confrontatie aangaan,
nu we de tijd naar Pasen toe ingaan,
met wat ons voorgelezen gaat worden
door Rinus van der Heijden en Maria Claessens.
Lezing 1: Deuteronomium 5: 6-21
De Heer zei toen:
“Ik ben de Heer, jullie God.
Ik heb jullie uit Egypte weggehaald en bevrijd uit de slavernij.
Vereer geen andere goden. Vereer alleen mij.
Maak geen beeld van een mens
of van een dier dat in de lucht, op het land of in het water leeft.
Je mag geen beelden vereren of ervoor knielen.
Want Ik, de Heer, ben jullie God.
Ik wil niet dat jullie andere goden dienen.
Als iemand mij ontrouw is en andere goden gaat dienen,
zal ik hem straffen. Dan straf ik hem en ook zijn nakomelingen,
tot en met de vierde generatie.
Maar als iemand mij liefheeft en zich aan mijn regels houdt,
zal ik goed voor hem zijn.
Ik zal ook goed zijn voor zijn nakomelingen,
zelfs voor de duizendste generatie.
Spreek mijn naam niet zomaar uit, zonder nadenken.
Als iemand dat toch doet, zal ik hem straffen.
Houd je aan de sabbat, omdat Ik, de Heer, dat wil.
De sabbat is een bijzondere dag.
Zes dagen mogen jullie werken en bezig zijn met alles wat je moet doen.
Maar de zevende dag is een dag die voor mij bestemd is.
Dan mag je niet werken.
Ook je zoon, je dochter, je slaaf en je slavin mogen niet werken.
Je dieren mogen niet voor je werken.
En ook de vreemdelingen die in jullie steden wonen, mogen niet werken.
Want jullie mogen nooit vergeten dat ik jullie bevrijd heb.
Ik heb ervoor gezorgd dat jullie nooit meer als slaven hoeven te werken.
Ik heb mijn macht laten zien
en ik heb jullie bevrijd uit de slavernij in Egypte.
Daarom wil ik dat jullie je aan de sabbat houden.
Heb respect voor je vader en je moeder, omdat Ik, de Heer, dat wil.
Dan zul je lang leven in het land dat ik je zal geven.
Dan zal het goed met je gaan.
Moord niet. Ga niet vreemd. Steel niet.
Vertel bij de rechter geen leugens over iemand.
Verlang niet naar iets dat van een ander is.
Blijf af van zijn vrouw, zijn huis, zijn slaaf of slavin,
zijn koe of zijn ezel.’’
Tussenzang: Tijd van vloek en tijd van zegen
Lezing 2: Lucas 4: 1-13
De heilige Geest was over Jezus gekomen.
Die dreef hem naar de woestijn, weg van de Jordaan.
Daar probeerde de duivel Jezus te laten zondigen.
Veertig dagen lang at Jezus niets.
Tenslotte verging hij van de honger.
Toen zei de duivel:
“Jij noemt je toch de Zoon van God?
Laat dan deze steen in brood veranderen!”
Maar Jezus antwoordde:
“In de heilige boeken staat:
«Van brood alleen kan een mens niet leven.»”
Toen voerde de duivel Jezus naar een berg
liet hem in een oogwenk alle koninkrijken van de wereld zien.
De duivel zei:
“Ik schenk je deze landen met hun rijkdom en al.
Want ik heb ’t er voor het zeggen
en ik kan ze geven aan wie ik wil.
Je hoeft alleen maar een knieval voor mij te doen
en mij te eren en alles is voor jou.”
Maar Jezus antwoordde:
“In de heilige boeken staat:
«Kniel alleen voor God, de Heer, en vereer Hem alleen.»”
Daarna nam de duivel Jezus mee naar Jeruzalem.
Hij bracht hem naar het dak van de tempel en zei:
“Jij bent toch de Zoon van God? Spring dan naar beneden!
Want in de heilige boeken staat:
«God zal zijn engelen opdragen om jou te beveiligen.»
En er staat: «De engelen zullen je op handen dragen
en je zult zelfs je voet niet stoten aan een steen.»”
Maar Jezus antwoordde:
“In de heilige boeken staat ook:
«Je mag de Eeuwige niet uitdagen om zijn macht te bewijzen.»”
Op al die manieren probeerde de duivel om Jezus te laten zondigen,
maar het lukte hem niet. Daarna liet hij Jezus een tijd met rust.
Acclamatie: Dit ene weten wij
Overweging
Velen van ons hebben op de lagere school
de tien geboden van buiten moeten leren,
uit de kleine of uit de grote catechismus.
Ik weet nog dat ik ooit thuiskwam met de vraag
wat toch onkuisheid was, want die mocht je niet doen.
Die tien geboden waren eigenlijk voor mij
een onbekende wereld:
mijn vader en moeder waren niet zo van
dit en dat mag niet: het was meer van
dit of dat hoort niet!
Achteraf komt me dat welbeschouwd
als heel katholiek en Brabants voor
en voor die tien en andere kerkelijke geboden
waren er heel wat korreltjes zout
om ze mee te nemen!
Want de hoge woorden en het groot vertoon
zetten misschien wel een toon,
maar niet die van de praktijk van het christelijk leven
en de evangelische boodschap
die ons toen al
en nu nog steeds past
en waarbij het woord liefde
in hoofdletters wel in steen is gegrift.
Overigens zou ik op die kinderleeftijd evenmin gesnapt hebben,
wat we hoorden in de weergave in de Bijbel in gewone taal,
die er “Ga niet vreemd” van heeft gemaakt.
En zo hoorden we nog heel wat zeggen,
dat uit de mond van de voorganger
van de voorganger van de huidige president van de V.S.
had kunnen komen,
maar dat niet aansluit bij ons christelijk geloven anno 2025.
Bij het lezen van de eerste lezing,
moest ik onwillekeurig ook denken
aan de titel van een boek van Dostojewski:
Schuld en boete, ook bekend als Misdaad en straf.
De woorden schuld en boete hebben een christelijke bijklank,
met een ondertoon van gerechtigheid en ommekeer, bekering;
misdaad en straf klinken puur werelds, meedogenloos,
er is geen weg terug! Dostojevski laat in zijn roman zien
hoe misdaad en straf kunnen veranderen
in schuld en boete.
In een onvolmaakte wereld als de onze
hopen wij, christenen, dat misdaad,
op den duur zal veranderen in schuldgevoel,
en straf in boetedoening.
De tweede lezing komt dichter bij onze wereld,
zelfs met de rol die de duivel of moet ik zeggen ’n duivel
daarin krijgt toebedeeld*.
Wat mij bijzonder pakte, is dat God er geen rol in heeft:
er is sprake van de zoon van God,
maar niet vanuit Gods perspectief,
maar vanuit dat van een wezen
dat geen weet heeft van God.
De duivel heeft groot gelijk, als hij zegt:
“Jij noemt je toch de zoon van God”.
Meer dan dat pretendeerde Jezus niet te zijn.
Maar hij koos er wel voor het te zijn,
door ernaar te streven het Koninkrijk Gods hier in deze wereld,
tijdens zijn aardse leven, waar te maken.
Ja, dat pakt mij: het koninkrijk Gods is juist van deze wereld,
hij of het kan er niet buiten bestaan.
Er zijn enkel briketten voor nodig
waarvan het noemen van de ingrediënten
de blijde boodschaptaal spreekt,
waarnaar wij hongeren.
In de eerste versie van mijn overweging
volgden nu een aantal zinnen,
die ik heb ingekort door er alle woorden uit door te strepen
behalve de zelfstandige naamwoorden,
en dit bleef er over:
gelijkheid, duurzaamheid, vriendschap,
respect, mensenrechten, vrede, solidariteit,
gezondheid, geborgenheid, persoonlijkheid,
harmonie, natuur, liefde en vrije tijd.
En dan komt hier op ons pad een plaats
die ligt binnen de missie van ons mensen.
Die plaats heet Kasese*,
een stad van ruim 50.000 inwoners in Oeganda.
Hij ligt aan de voet van het Rwenzorigebergte,
dat zich ook uitstrekt over de grens met de republiek Congo,
een gebied waar momenteel een rebellenbeweging actief is.
Veel huishoudens leven er van kleine handeltjes,
de mensen werken als dagloner
of zijn chauffeur van een van de talrijke brommertaxi’s.
De vrouwen verzorgen de dagelijkse maaltijden.
Die worden gekookt op vuur,
waarvoor houtskool* of sprokkelhout wordt gebruikt.
Hout wordt echter schaars en duur
en de dagelijkse brandstof voor het kookvuur
neemt dan ook een groot deel van het gezinsinkomen in beslag.
Bovendien is de rook erg schadelijk voor de gezondheid.
RUGLI (Rwenzori united group for life improvement),
de partner van de vastenactie, heeft een methode ontwikkeld
om van gft-afval briketten te maken die gebruikt kunnen worden
voor de kookvuren.
Deze briketten bieden een aantal voordelen
ten opzichte van hout en houtskool.
Ze zijn schoner door minder uitstoot van fijnstof en schadelijke stoffen,
ze zijn goedkoper en de vraag naar hout zal verminderen
en dat helpt tegen ontbossing.
Op dit moment heeft RUGLI een kleinschalige productie
van gft-briketten georganiseerd, waaraan 200 vrouwen meedoen.
RUGLI wil graag de huidige productiecapaciteit verhogen,
zodat nog meer vrouwen kunnen gaan meedoen
en kennis maken met dit goede alternatief voor houtskool.
Daarvoor zijn vergruizers nodig om verkoold gft-afval fijn te malen,
persen om briketten te maken
en grote mixers om de zware massa goed te mengen,
maar ook klein materiaal zoals grote bakken,
beschermingsmiddelen zoals handschoenen, laarzen
en mondmaskers tegen het stof, en jerrycans.
Er zullen 200 families uit vier dorpen worden getraind
in het maken van briketten, waarbij de nadruk ligt
op de vrouwen en tienermoeders.
Geïnteresseerde mannen kunnen de training ook bijwonen,
zodat zij hun vrouwen kunnen ondersteunen.
Uiteindelijk kan het project uitgroeien tot een aanvullende bron van
inkomsten voor de deelnemende gezinnen.
Onze actie in deze vastentijd: van harte aanbevolen.
Ook het bisdom participeert in deze activiteit.
Geloofslied: Om warmte gaan wij een leven
Collecte met pianospel
Voorbede
Wij bidden om een beter leven
voor mensen in armoede, door mensen in overvloed.
Mogen wij beseffen hoe onze rijkdom raakt
aan de armoede van anderen.
Mogen wij in staat zijn daadwerkelijk
te breken en te delen met elkaar.
Laat ook ons beseffen dat lijden
door onze medemenselijkheid en onze barmhartigheid
verminderd kan worden.
Accl.: Laat onze woorden stijgen
Wij bidden voor onze persoonlijke intenties
en voor hen die ons met de beste intenties
zijn voorgegaan in het doorgeven van
het licht van de blijde boodschap.
Speciaal voor …………..
Accl.: Laat onze woorden stijgen
Tafelgebed:
Gezegend Jij, bron van hoop,
die vrijheid schept, die warmte geeft,
die voelbaar in ons midden
er wil zijn voor elke kleine en grote mens.
Gezegend Jij, bron van leven,
die ruimte schept, die liefde geeft,
die als een kracht in ons
ons doet opstaan voor vrede en gerechtigheid.
Gezegend Jij, bron van moed,
die kansen schept, die toekomst geeft,
die ogen opent om te zien
wat ons te doen staat:
werken aan jouw wereld van menswaardigheid.
Gezegend jij, tot ons gekomen
in Jezus van Nazareth,
belichaming van hoop, leven en toekomst,
die jouw woorden sprak, die jouw daden deed,
om licht te zijn, om mens te zijn, om God te zijn,
om goed te zijn, voor elke mens.
Hij gaf zijn liefde tot het uiterste toe.
Op de avond voor zijn sterven
nam hij brood in zijn handen,
sprak een dankgebed,
brak het, gaf het aan zijn vrienden en zei:
ontvang en eet dit brood als teken van mijn leven,
gebroken en gedeeld, ter wille van u.
Ook nam hij de beker,
liet hem rondgaan en zei:
neem deze beker en drink er uit,
samen aan dezelfde tafel.
Zo zal er vrede komen in stad en land.
Blijf dit doen om mij te gedenken.
Zo willen wij leven, in zijn geest,
zodat er lente komt voor iedereen,
een wereld vol hoop, vertrouwen
en medemenselijkheid.
Zo willen wij bidden,
als broers en zussen van elkaar,
de woorden die Jezus ons gegeven heeft:
Onze Vader
Vredeswens
Soms vinden we een brug die hemel en aarde verbindt,
als een kleurrijke boog die verschijnt
wanneer zonlicht en regen zich vermengen.
Mensen bouwen bruggen
tussen kleuren, tussen letters, tussen continenten,
tussen broos en sterk: wereldwijd.
Geluk en leven voor velen. En vrede!
Voor jullie, voor ons allen, voor iedereen van goede wil.
Vredeslied: Zuster en broeder vrede voor jou
Communie
Laten wij samen breken en delen,
om hem en zijn boodschap te blijven gedenken.
Communielied: De steppe zal bloeien
Mededelingen
Slotgedachte
Vastentijd.
Tijd om te bezinnen, te veranderen, te vernieuwen.
Tijd om stil te staan en om verder te gaan.
Tijd om dichter bij jezelf te komen en om naar anderen te gaan.
Tijd om God …
Vastentijd.
Tijd om weer vast te nemen wat leven en toekomst geeft.
Wegzending
Sorelle e fratelli, tutti!
Broeders en zusters van elkaar, wij allemaal.
De ander is het grootste geschenk dat ons is gegeven:
dichtbij of ver weg, bekend of nog niet.
Naast elkaar voelen we ons één: van ‘ik’ worden we ‘wij’.
Laten we zo weer op weg gaan, ook naar nog anderen,
de nieuwe week vóór ons in,
in de naam van de bron van ons leven,
die onze vader is, zoon en geest van het gehele al.
Amen.
Slotlied: Dat ik aarde zou bewonen